Οι κοντινές πτήσεις του διαστημικού σκάφους Juno της NASA πάνω από την «φλογερή» Ιώ, λύνουν το μυστήριο του πιο ενεργού ηφαιστειακά ουράνιου σώματος στο ηλιακό μας σύστημα.
Παρόμοια σε μέγεθος με το φεγγάρι της Γης, η Ιώ έχει περίπου 400 ηφαίστεια που απελευθερώνουν συνεχώς πίδακες και λάβα. Η αποστολή Juno, η οποία βρίσκεται σε τροχιά και παρατηρεί τον Δία και τα φεγγάρια του από τον Ιούλιο του 2016, πλησίασε την Ιώ σε απόσταση 1.500 χιλιομέτρων καταγράφοντας πολύ χρήσιμες εικόνες και δεδομένα.
Τα αποτελέσματα της ανάλυσης αυτών των δεδομένων παρουσιάστηκαν στις 11 Δεκεμβρίου στο ετήσιο συνέδριο της Αμερικανικής Γεωφυσικής Ένωσης στην Ουάσινγκτον, ενώ η σχετική μελέτη δημοσιεύτηκε την επόμενη μέρα στο περιοδικό Nature.
«Η Ιώ είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα σώματα σε ολόκληρο το ηλιακό σύστημα», δηλώνει ο συν-συγγραφέας της μελέτης Σκοτ Μπόλτον, κύριος ερευνητής της αποστολής Juno. «Μπορούμε να δούμε ότι αυτό το σώμα είναι πλήρως καλυμμένο με ηφαίστεια και στους δύο πόλους και σε όλο το μέσον του, τα οποία εκρήγνυνται συνεχώς».
Τα νέα δεδομένα υποδηλώνουν ότι τα πολυάριθμα ηφαίστεια της Ιούς πιθανόν τροφοδοτούνται το καθένα από τον δικό του θάλαμο καυτού μάγματος, ενώ η μέχρι τώρα επικρατέστερη υπόθεση των αστρονόμων ήταν ότι υπήρχε ένας παγκόσμιος ωκεανός μάγματος κάτω από την επιφάνεια.
Πώς ο Δίας «λιώνει» την Ιώ
Ο Γαλιλαίος, πατέρας της σύγχρονης αστρονομίας, ανακάλυψε την Ιώ στις 8 Ιανουαρίου 1610, αλλά η άγρια ηφαιστειακή δραστηριότητά της αποκαλύφθηκε για πρώτη φορά το 1979, όταν το Voyager 1 πέρασε από τον Δία και τα φεγγάρια του. Έκτοτε οι αστρονόμοι προβληματίζονταν γύρω από την προέλευση της συνεχούς ηφαιστειακής δραστηριότητας της Ιώ.
Η Ιώ περιστρέφεται γύρω από τον Δία, σε μια ατελή τροχιά, που σημαίνει ότι μερικές φορές τον πλησιάζει και άλλες απομακρύνεται περισσότερο. Η τεράστια βαρυτική επιρροή του Δία συμπιέζει την Ιώ καθώς περιφέρεται γύρω από αυτόν, θερμαίνοντάς την.
«Αυτή η συμπίεση παράγει θερμότητα και η Ιώ γίνεται τόσο καυτή που το εσωτερικό της κυριολεκτικά λιώνει και ξεπηδάει από τα ηφαίστειά της. Οι εκρήξεις είναι συνεχείς, σαν μια ασταμάτητη βροχή», εξηγεί ο Μπόλτον.
Οι αστρονόμοι πίστευαν ότι αυτή η ενέργεια θα έλιωνε μέρος του εσωτερικού του φεγγαριού και θα δημιουργούσε έναν παγκόσμιο ωκεανό μάγματος, τον οποίο το Juno θα μπορούσε να ανιχνεύσει με τα όργανά του.
Δείτε το εντυπωσιακό βίντεο για την επιφάνεια και το εσωτερικό της Ιούς, που δημιούργησε η NASA με τα τελευταία δεδομένα της αποστολής Juno:
Ωστόσο από τα δεδομένα που συνέλεξε το Juno στις κοντινές πτήσεις που πραγματοποίησε τον Δεκέμβριο του 2023 και τον Φεβρουάριο του 2024, συμπεραίνουν ότι κάτω από την επιφάνεια της Ιούς υπάρχει ένα άκαμπτο, κυρίως στερεό εσωτερικό και όχι ένας ωκεανός μάγματος. Τα ηφαίστεια τροφοδοτούνται από πιο τοπικές πηγές και το καθένα έχει το δικό του θύλακα μάγματος από κάτω.
Με τις παρατηρήσεις αυτές λύθηκε το μυστήριο 45 ετών που ξεκίνησε από το πέρασμα του Voyager 1. Πρόκειται για ένα εύρημα που θα μπορούσε να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο οι αστρονόμοι αντιλαμβάνονται φεγγάρια του ηλιακού μας συστήματος που θεωρούν ότι διαθέτουν υπόγειους παγκόσμιους ωκεανούς, όπως η Ευρώπη του Δία, αλλά και πλανήτες πέρα από το ηλιακό μας σύστημα.
Με πληροφορίες από: New observations of the most volcanic world in our solar system solve a mystery that began with Voyager 1 by Ashley Strickland, CNN
