Η ακτινοβολία από τις αξονικές τομογραφίες μπορεί να αυξάνει τον κίνδυνο αναπτύξεως διαφόρων μορφών καρκίνου, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται αυτοί του μαστού και του πνεύμονα, αναφέρουν επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο (UCSF).
Χρησιμοποιώντας ειδικά μοντέλα ανάλυσης κινδύνου οι επιστήμονες υπολόγισαν ότι το 5% όλων των περιστατικών καρκίνου που καταγράφονται ετησίως, οφείλονται στις αξονικές τομογραφίες. Κύριες αιτίες γι’ αυτό είναι η κατάχρηση των συγκεκριμένων εξετάσεων και η χρήση υψηλών δόσεων ιονίζουσας ακτινοβολίας κατά τη διενέργειά τους.
Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος για τα βρέφη και τα νήπια. Ακολουθούν παιδιά και έφηβοι. Ωστόσο και οι ενήλικες κινδυνεύουν, διότι είναι αυτοί στους οποίους γίνονται περισσότερες αξονικές.
Οι ερευνητές τονίζουν ότι τα ποσοστά που βρήκαν είναι τρεις έως τέσσερις φορές υψηλότερα απ’ ό,τι υπολογιζόταν έως τώρα.
Η σχετική έρευνα χρηματοδοτήθηκε από τα ομοσπονδιακά Εθνικά Ιδρύματα Υγείας (NIH) των ΗΠΑ. Τα ευρήματά της δημοσιεύθηκαν στην ιατρική επιθεώρηση JAMA Internal Medicine.
«Οι αξονικές τομογραφίες σώζουν ζωές, αλλά συχνά παραβλέπουμε τους δυνητικούς κινδύνους τους», δήλωσε η επικεφαλής ερευνήτρια Dr. Rebecca Smith-Bindman, ακτινολόγος, καθηγήτρια Επιδημιολογίας & Βιοστατιστικής στο UCSF. «Εάν δεν αλλάξουν οι ισχύουσες πρακτικές, στο μέλλον είναι πολύ πιθανό να δούμε πολλούς καρκίνους εξαιτίας τους».
Η Dr. Smith-Bindman επισήμανε ότι τα νέα ευρήματα αναδεικνύουν τις αξονικές τομογραφίες ως εξίσου σημαντικό παράγοντα κινδύνου για καρκίνο με το αλκοόλ και το πλεονάζον σωματικό βάρος. «Η μείωση των διενεργούμενων αξονικών τομογραφιών και των δόσεων ακτινοβολίας που χρησιμοποιούνται, μπορεί να σώσει ζωές», τόνισε.
Απαραίτητη, αλλά…
Η αξονική τομογραφία είναι μία απαραίτητη και ευρέως χρησιμοποιούμενη ιατρική εξέταση. Μπορεί να ανιχνεύσει όγκους και να διαγνώσει πολλές ασθένειες, σώζοντας αναρίθμητες ζωές. Ωστόσο βασίζεται στην ιονίζουσα ακτινοβολία, η οποία είναι γνωστό καρκινογόνο. Γι’ αυτό και είναι γνωστό πως ενέχει κίνδυνο καρκίνου.
Για να υπολογίσουν πόσος ακριβώς είναι αυτός ο κίνδυνος, η Dr. Smith-Bindman και οι συνεργάτες της εξέτασαν τον αριθμό και το είδος των αξονικών τομογραφιών που διενεργήθηκαν στις ΗΠΑ το 2023. Εξέτασαν επίσης τους ιατρικούς φακέλους των ασθενών, καταγράφοντας πόσοι έχασαν τη ζωή τους εντός ενός έτους από την αξονική. Όσοι κατέληξαν αποκλείστηκαν από την ανάλυση, διότι η αξονική ήταν απίθανο να είχε προλάβει να προκαλέσει καρκίνο.
Στην τελική ανάλυση εντάχθηκαν συνολικώς 61,5 εκατομμύρια ασθενείς. Είχαν υποβληθεί σε 93 εκατομμύρια αξονικές τομογραφίες. Ανά φύλο και ηλικία επρόκειτο για:
2,57 εκατομμύρια παιδιά (ποσοστό 4,2% των ασθενών)
58,9 εκατομμύρια ενήλικες (95,8%)
32,6 εκατομμύρια γυναίκες (53% των ασθενών)
28,91 εκατομμύρια άνδρες (47%)
Η ηλικιακή ομάδα που έκανε τις περισσότερες αξονικές τομογραφίες ήταν ενήλικες 60 έως 69 ετών.
Οι προβλέψεις
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν ειδικά μαθηματικά μοντέλα για να υπολογίσουν πόσοι από τους ασθενείς ήταν πιθανό να εκδηλώσουν καρκίνο, βάσει της έκθεσής τους στην ακτινοβολία των εξετάσεων.
Τα μοντέλα έδειξαν ότι από τις αξονικές τομογραφίες του 2023, θα προκύψουν σχεδόν 103.000 καρκίνοι. Αντιστοιχούν στο 5% των ετήσιων κρουσμάτων της νόσου στις ΗΠΑ.
Ο κίνδυνος καρκίνου είναι υψηλότερος στα βρέφη που έκαναν αξονική και ακολούθως σε παιδιά και εφήβους. Επειδή, όμως, οι ενήλικες που έκαναν αξονικές τομογραφίες ήταν πολλαπλάσιοι, ο μεγαλύτερος αριθμός καρκίνων εκτιμάται ότι θα εκδηλωθεί σε αυτούς (93.000 κρούσματα από τα συνολικώς 103.000).
Οι πιο συχνοί κακοήθεις όγκοι που προβλέπεται ότι θα εκδηλωθούν λόγω της ακτινοβολίας στους ενήλικες είναι οι καρκίνοι:
Του πνεύμονα
Του παχέος εντέρου
Της ουροδόχου κύστεως
Του μαστού
Οι ενήλικες εκτιμάται ότι θα έχουν και σημαντικό αριθμό κρουσμάτων λευχαιμίας. Αντίστοιχα στα παιδιά εκτιμάται ότι οι πιο συχνοί καρκίνοι λόγω της ακτινοβολίας θα είναι:
Στον θυρεοειδή
Στον πνεύμονα
Στον μαστό
Η ηλικιακή ομάδα με την υψηλότερη συχνότητα καρκίνου λόγω αξονικών τομογραφιών, εκτιμάται ότι θα είναι τα άτομα 50-59 ετών. Σε αυτές τις ηλικίες αναμένεται πάνω από το 20% των κρουσμάτων.
Ποιες ευθύνονται περισσότερο
Ο μεγαλύτερος αριθμός καρκίνων στους ενήλικες θα προέρχεται από τις αξονικές τομογραφίες στην κοιλιά και στην πύελο (λεκάνη), λένε οι ερευνητές. Στα παιδιά θα προέρχονται περισσότερο από τις αξονικές στο κεφάλι.
Οι επιστήμονες αναφέρουν ακόμα ότι μερικές αξονικές τομογραφίες είναι απίθανο να βοηθήσουν τους ασθενείς και γίνεται κατάχρηση. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν μερικές αξονικές:
Για τις λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού
Για τον πονοκέφαλο που δεν συνοδεύεται από ανησυχητικά συμπτώματα
Οι επιστήμονες λένε πως αν μειωθούν αυτές οι αξονικές ή οι δόσεις της ακτινοβολίας που χρησιμοποιούνται σε αυτές, οι κίνδυνοι για τους ασθενείς μπορούν να μειωθούν.
«Υπάρχει ανεπίτρεπτη διακύμανση στις δόσεις της ακτινοβολίας που χρησιμοποιούνται στις αξονικές. Μερικοί ασθενείς λαμβάνουν υπερβολικές δόσεις», τόνισε η Dr. Smith-Bindman.
Από την πλευρά της, η ερευνήτρια Dr. Malini Mahendra, επίκουρη καθηγήτρια Παιδιατρικής στο UCSF, επισήμανε πως είναι σημαντικό οι οικογένειες να κατανοούν τον κίνδυνο καρκίνου από τις παιδιατρικές αξονικές.
«Λίγες οικογένειες ενημερώνονται για τους κινδύνους που υποκρύπτουν οι αξονικές», είπε. «Ελπίζουμε ότι τα ευρήματά μας θα βοηθήσουν τους γιατρούς να τις ενημερώνουν καλύτερα, όταν συζητούν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των εξετάσεων αυτών».
