Οι βηματοδότες και οι απινιδωτές αποτελούν εμφυτεύσιμες ιατρικές συσκευές ζωτικής σημασίας για εκατομμύρια ασθενείς με αρρυθμίες. Όπως κάθε ηλεκτρονική συσκευή όμως, ενδέχεται να επηρεαστούν από ισχυρά ηλεκτρομαγνητικά πεδία, ένα φαινόμενο που ονομάζεται ηλεκτρομαγνητική παρεμβολή. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι το σήμα από μια εξωτερική πηγή μπορεί να «μπερδέψει» την εμφυτεύσιμη συσκευή διαταράσσοντας προσωρινά τη λειτουργία της.
Πόσο συχνό είναι;
Τα τελευταία χρόνια, με την πρόοδο της τεχνολογίας τόσο στις ηλεκτρονικές συσκευές όσο και στους ίδιους τους βηματοδότες/απινιδωτές, ο κίνδυνος είναι πολύ περιορισμένος. Οι σύγχρονες συσκευές έχουν εξελιγμένα φίλτρα και συστήματα προστασίας. Παρ’ όλα αυτά, σε ορισμένες συνθήκες, ιδιαίτερα όταν κάποια πηγή με ισχυρό μαγνήτη τοποθετηθεί πολύ κοντά στον εμφυτευμένο βηματοδότη/απινιδωτή, μπορεί να προκύψει παροδική παρεμβολή.
Smartphones
Παλιότερες μελέτες ανέδειξαν ηλεκτρομαγνητική παρεμβολή και πιθανή διαταραχή της λειτουργίας των βηματοδοτών/απινιδωτών από τα κινητά τηλέφωνα. Ως εκ τούτου, για χρόνια συστηνόταν να διατηρείται μια απόσταση ασφαλείας 15 εκ μεταξύ των κινητών και των εμφυτεύσιμων συσκευών. Με την εξέλιξη των δικτύων τηλεπικοινωνιών (4G–5G) και τις σύγχρονες συσκευές, ο κίνδυνος είναι πρακτικά αμελητέος. Ωστόσο, με την εμφάνιση ισχυρών μαγνητών σε τεχνολογίες όπως το MagSafe (iPhone), μελέτες έδειξαν ότι αν το smartphone τοποθετηθεί στο δέρμα ακριβώς πάνω από την συσκευή, μπορεί να προκαλέσει ενεργοποίηση της «μαγνητικής λειτουργίας», η οποία προσωρινά αλλάζει τον τρόπο λειτουργίας του βηματοδότη ή αναστέλλει τις θεραπείες του απινιδωτή. Για τον λόγο αυτό, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) συνιστά να διατηρείται απόσταση τουλάχιστον 15 εκατοστών μεταξύ του τηλεφώνου και του απινιδωτή ή του βηματοδότη. Επιπλέον συνιστάται η τοποθέτηση του κινητού στο αυτί που βρίσκεται στην αντίθετη πλευρά από εκείνη όπου έχει εμφυτευθεί η συσκευή αλλά και η αποφυγή της τοποθέτησης του κινητό τηλεφώνου στην μπροστινή τσέπη του στήθους.
Smartwatches και fitness trackers
Τα έξυπνα ρολόγια και τα βραχιόλια γυμναστικής περιέχουν μικρούς μαγνήτες είτε στους ιμάντες τους είτε στους φορτιστές τους. Αυτοί οι μαγνήτες, όταν βρεθούν πολύ κοντά σε βηματοδότη ή εμφυτεύσιμο απινιδωτή, μπορεί θεωρητικά να επηρεάσουν τη λειτουργία τους, ενεργοποιώντας την ειδική «μαγνητική λειτουργία». Για τον λόγο αυτό, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) συνιστά να διατηρείται μια απόσταση ασφαλείας περίπου 15 εκατοστών.
Ωστόσο, τα δεδομένα από τις νεότερες μελέτες είναι ιδιαίτερα καθησυχαστικά. Σε μελέτες που δοκίμασαν σύγχρονα μοντέλα smartwatches, όπως το Apple Watch και το Samsung Galaxy Watch, ακόμα και σε «ακραία» σενάρια χρήσης, δεν παρατηρήθηκε καμία κλινικά σημαντική παρεμβολή. Συμπερασματικά, οι ασθενείς με βηματοδότη ή απινιδωτή μπορούν να χρησιμοποιούν έξυπνα ρολόγια με ασφάλεια, αρκεί να αποφεύγουν την άμεση επαφή με το δέρμα πάνω από το σημείο εμφύτευσης.
Ακουστικά (headphones – AirPods)
Τα ακουστικά έχουν μικρούς μαγνήτες που δημιουργούν ήχο. Αν τοποθετηθούν πάνω στο στήθος, σε απόσταση λίγων εκατοστών από τη συσκευή, μπορεί να προκαλέσουν παρεμβολή. Στην πράξη όμως, επειδή χρησιμοποιούνται στα αυτιά, δεν αποτελούν πρόβλημα. Συνιστάται τα ακουστικά ή η θήκη τους να μην αποθηκεύονται σε τσέπη που βρίσκεται ακριβώς πάνω από το βηματοδότη.
Laptops και tablets
Τα laptops και τα tablets περιέχουν μαγνήτες που, αν τοποθετηθούν πολύ κοντά σε βηματοδότη ή απινιδωτή μπορεί να προκαλέσουν παροδική παρεμβολή στη λειτουργία τους. Έχουν αναφερθεί περιστατικά όπου η χρήση τους πάνω στο στήθος, ιδιαίτερα σε ύπτια θέση, ενεργοποίησε τη «μαγνητική λειτουργία» της συσκευής. Για τον λόγο αυτό, οι ασθενείς με βηματοδότη ή ICD καλό είναι να χρησιμοποιούν laptops και tablets πάνω σε τραπέζι ή βάση και να αποφεύγουν την άμεση επαφή με τον θώρακα.
Συστήματα ασφαλείας – ανιχνευτές μετάλλων
Στα αεροδρόμια και τα εμπορικά καταστήματα χρησιμοποιούνται πύλες ανίχνευσης μετάλλων ή αντικλεπτικά συστήματα. Οι μελέτες δείχνουν ότι η διέλευση από τις πύλες δεν προκαλεί πρόβλημα, εφόσον γίνεται με κανονικό ρυθμό. Σπάνια, αν κάποιος σταθεί ακίνητος για αρκετή ώρα μέσα στο πεδίο, μπορεί να υπάρξει παρεμβολή.
Wi-Fi, Bluetooth και οικιακές συσκευές
Οι σύγχρονες ασύρματες τεχνολογίες (Wi-Fi, Bluetooth) έχουν μελετηθεί εκτενώς και θεωρούνται ασφαλείς για τους ασθενείς με βηματοδότη ή απινιδωτή σε συνθήκες κανονικής χρήσης. Το ίδιο ισχύει και για τις περισσότερες οικιακές συσκευές, όπως φούρνοι μικροκυμάτων, τηλεοράσεις, ηλεκτρικές κουζίνες.
Συμπέρασμα
Η ηλεκτρομαγνητική παρεμβολή είναι ένα υπαρκτό φαινόμενο, αλλά στις μέρες μας, με την τεχνολογική πρόοδο, ο κίνδυνος είναι πολύ μικρός. Οι σύγχρονοι βηματοδότες και απινιδωτές διαθέτουν συστήματα προστασίας που τους κάνουν ασφαλείς σε καθημερινή χρήση. Με λίγη προσοχή και απλές οδηγίες, οι ασθενείς μπορούν να χρησιμοποιούν κινητά, υπολογιστές και τις περισσότερες ηλεκτρονικές συσκευές χωρίς φόβο.
Η σωστή ενημέρωση και η τακτική παρακολούθηση από τον καρδιολόγο-αρρυθμιολόγο εξασφαλίζουν ότι η τεχνολογία θα συνεχίσει να προσφέρει ασφάλεια και ποιότητα ζωής, χωρίς απρόοπτα.
Γράφει ο Στυλιανός Τζέης, Καρδιολόγος, MD, PhD, FEHRA, Διευθυντής Καρδιολογικής Κλινικής Ενηλίκων, Νοσοκομείο ΜΗΤΕΡΑ
