Τα τελευταία χρόνια το άτμισμα (vaping) έχει εξελιχθεί σε μία από τις πιο διαδεδομένες νεανικές συμπεριφορές παγκοσμίως. Παρά το γεγονός ότι συχνά προβάλλεται ως “η πιο ασφαλής” εναλλακτική του συμβατικού τσιγάρου, η πραγματικότητα για τους εφήβους και τα παιδιά είναι τελείως διαφορετική.
Η https://www.mitera.gr/department/paidiatriki-kliniki/Τσαρτσάλη Λεμονιά, Παιδίατρος, Αναπλ. Διευθύντρια Παιδιατρικής Κλινικής ΜΗΤΕΡΑ εξηγεί τι συμβαίνει με το άτμισμα στα παιδιά και αναλύει: «Ως παιδίατροι γνωρίζουμε ότι το αναπτυσσόμενο αναπνευστικό και νευρικό σύστημα των παιδιών είναι ιδιαίτερα ευάλωτο. Για τον λόγο αυτό είναι σημαντικό οι γονείς να γνωρίζουν: τι πραγματικά συμβαίνει με το άτμισμα, ποιοι είναι οι κίνδυνοι και πώς μπορούν να προστατεύσουν τα παιδιά τους.
Τι είναι το άτμισμα;
Το άτμισμα αφορά στη χρήση συσκευών που από τη θέρμανση ενός υγρού (“e-liquid”) παράγουν ατμό που εισπνέεται. Το υγρό αυτό συνήθως περιέχει:
- Νικοτίνη (συχνά σε υψηλές συγκεντρώσεις),
- Αρωματικές ουσίες,
- Χημικές ουσίες (διαλύτες), όπως προπυλενογλυκόλη και γλυκερίνη,
- Άλλες ουσίες που δεν είναι πάντα γνωστές στον καταναλωτή
Οι συσκευές είναι μικρές, διακριτικές και συνήθως εύκολο να κρυφτούν. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που τα παιδιά τις χρησιμοποιούν μέσα στο σχολικό περιβάλλον χωρίς εύκολη ανίχνευση.
Γιατί έλκει τα παιδιά;
Οι έφηβοι έλκονται ιδιαίτερα από το άτμισμα για αρκετούς λόγους:
- Ελκυστικές γεύσεις: φρούτα, γλυκά, μέντα, ακόμη και γεύσεις που θυμίζουν επιδόρπια.
- Επιθετικό μάρκετινγκ: εικόνα “μοντέρνου” και “αθώου” προϊόντος.
- Πίεση από συνομηλίκους: η επιθυμία ένταξης σε ομάδες είναι έντονη στην εφηβεία.
- Λάθος εντύπωση ότι δεν είναι επιβλαβές: πολλοί έφηβοι θεωρούν ότι ο “ατμός” είναι απλώς νερό.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι για την υγεία;
Παρότι τα ηλεκτρονικά τσιγάρα εμφανίστηκαν ως μέσο διακοπής καπνίσματος για ενήλικες, για τα παιδιά δεν ισχύει το ίδιο. Οι κίνδυνοι αφορούν:
- Βλάβες στο αναπνευστικό σύστημα
Το παιδικό αναπνευστικό σύστημα αναπτύσσεται μέχρι και την πρώιμη ενήλικη ζωή. Ο ατμός περιέχει χημικές ουσίες που μπορούν να προκαλέσουν:
- φλεγμονή στους βρόγχους,
- αύξηση κρίσεων άσθματος,
- χρόνιο βήχα ή βραχνάδα,
- μειωμένη αναπνευστική λειτουργία μακροπρόθεσμα.
Έχουν επίσης αναφερθεί σοβαρές βλάβες του πνευμονικού ιστού (EVALI) – Ε-cigarette or Vaping use associated lung injury-, κυρίως σε νεαρούς χρήστες.
- Ισχυρή εξάρτηση από νικοτίνη
Η νικοτίνη στα e-liquids είναι συχνά πολύ υψηλότερη από αυτή ενός συμβατικού τσιγάρου. Ο εγκέφαλος του εφήβου είναι ιδιαίτερα ευάλωτος στην εξάρτηση. Έτσι, η χρήση ηλεκτρονικού τσιγάρου μπορεί να οδηγήσει:
- σε ισχυρή βιολογική εξάρτηση,
- σε δυσκολίες συγκέντρωσης,
- σε άγχος και νευρικότητα,
- και ίσως το πιο σημαντικό σε μετάβαση στο συμβατικό κάπνισμα στην ενήλικη ζωή.
- Επιβαρυντικές επιδράσεις στον εγκέφαλο του εφήβου
Η νικοτίνη επηρεάζει περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με:
- τη μνήμη,
- την προσοχή,
- τον έλεγχο των παρορμήσεων.
Η έκθεση κατά την εφηβεία μπορεί να έχει μόνιμες συνέπειες.
- Κίνδυνοι από ατυχήματα
Τα υγρά με υψηλή νικοτίνη μπορούν να προκαλέσουν τοξικότητα εάν καταποθούν ή απορροφηθούν από το δέρμα. Επιπλέον, έχουν καταγραφεί περιστατικά έκρηξης συσκευών κατά τη φόρτιση.
Πώς μπορούν να καταλάβουν οι γονείς ότι τα παιδιά τους ατμίζουν;
Ορισμένα ενδεικτικά σημεία είναι:
- Ανεξήγητη οσμή φρούτων ή γλυκών,
- Συχνός βήχας ή αίσθημα δυσφορίας,
- Εμφάνιση μικρών συσκευών, τύπου USB, ή θήκες με περίεργο σχεδιασμό,
- Αυξημένη νευρικότητα
Πώς να μιλήσετε στο παιδί σας;
Η συζήτηση πρέπει να γίνεται χωρίς υπερβολική αυστηρότητα, αλλά με κατανόηση και πραγματική διάθεση επικοινωνίας. Μερικές πρακτικές συμβουλές:
- Ξεκινήστε από το ενδιαφέρον τους: “Έχω ακούσει ότι στο σχολείο κάποιοι ατμίζουν. Εσύ τι γνωρίζεις γι’ αυτό;”
- Εξηγήστε τους κινδύνους με απλό τρόπο: Μην χρησιμοποιείτε καταστροφολογίες, αλλά πραγματικά δεδομένα.
- Ενισχύστε την αυτοεκτίμηση: Τα παιδιά με ισχυρή αυτοεκτίμηση αντιστέκονται καλύτερα στην πίεση που δέχονται από τους συνομήλικους τους.
- Γίνετε πρότυπο: Αποφύγετε το κάπνισμα στο σπίτι και δείξτε υγιείς συμπεριφορές.
- Θέστε όρια: Με σταθερότητα, αλλά χωρίς υπερβολική τιμωρητική διάθεση.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς για πρόληψη;
- Συζητήστε από νωρίς για το άτμισμα, πριν εκτεθούν στο σχολείο.
- Ενημερωθείτε για τις μορφές και τις συσκευές που κυκλοφορούν.
- Ενθαρρύνετε φυσική δραστηριότητα και υγιείς παρέες.
- Διατηρείτε ανοιχτή επικοινωνία με το παιδί, χωρίς κριτική διάθεση.
Πότε χρειάζεται βοήθεια ειδικού;
Αν υποψιάζεστε ότι το παιδί ατμίζει τακτικά ή εμφανίζει σημάδια εξάρτησης, απευθυνθείτε:
- σε παιδίατρο ή παιδοπνευμονολόγο,
- σε ιατρείο διακοπής καπνίσματος για εφήβους,
- σε ψυχολόγο με εμπειρία στη διαχείριση εξαρτήσεων.
Η έγκαιρη παρέμβαση αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες επιτυχούς διακοπής».
