Το 2025 ήταν μια πολύ καλή χρονιά για τους λάτρεις των δεινοσαύρων, τόσο στην ποπ κουλτούρα όσο και στην επιστήμη της παλαιοντολογίας.
Στην τηλεόραση το BBC αναβίωσε τη θρυλική σειρά «Walking With Dinosaurs», ενώ στους κινηματογράφους προβλήθηκε η ταινία «Jurassic World: Rebirth», η έβδομη ταινία της σειράς που ξεκίνησε το 1993. Στις δημοπρασίες οι τιμές των σκελετών δεινοσαύρων εκτοξεύονται, ενώ το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου κατέγραψε ρεκόρ επισκεψιμότητας με 6,3 εκατομμύρια επισκέπτες την περίοδο 2024–2025, χάρη κυρίως στα εκθέματά του με δεινόσαυρους.
Περίπου 1.400 είδη δεινοσαύρων έχουν πλέον καταγραφεί σε περισσότερες από 90 χώρες, με τον ρυθμό ανακαλύψεων να επιταχύνεται εντυπωσιακά τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Μόνο το 2025 έχουν περιγραφεί μέχρι στιγμής 44 νέα είδη, σχεδόν ένα την εβδομάδα. Ιδού μερικά από τα σημαντικότερα, όπως τα επιλέγει στο The Conversation ο καθηγητής παλαιοντολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμινχαμ, Ρίτσαρντ Μπάτλερ.
Zavacephale rinpoche
North Carolina Museum of Natural Sciences
Ανάμεσα στις πιο εντυπωσιακές ανακαλύψεις συγκαταλέγεται ο σκελετός του Zavacephale rinpoche, ενός φυτοφάγου δεινόσαυρου μήκους περίπου ενός μέτρου, που βρέθηκε σε πετρώματα ηλικίας 110 εκατομμυρίων ετών στην έρημο Γκόμπι της Μογγολίας. Πρόκειται για το αρχαιότερο γνωστό μέλος των παχυκεφαλόσαυρων, μιας μυστηριώδους ομάδας δεινοσαύρων με χαρακτηριστικά θολωτά κρανία, τα οποία πιθανότατα χρησιμοποιούσαν σε συγκρούσεις μεταξύ τους. Η ανακάλυψη προσφέρει κρίσιμα στοιχεία για την πρώιμη εξέλιξή τους.
Istiorachis macarthurae
James Brown, University of Portsmouth
Στη Νήσο Γουάιτ νότια της Αγγλίας, μια περιοχή με μακρά ιστορία παλαιοντολογικών ευρημάτων, εντοπίστηκε ο Istiorachis macarthurae, ένας ορνιθόποδος φυτοφάγος δεινόσαυρος 128 εκατομμυρίων ετών, μήκους έξι μέτρων. Το εντυπωσιακότερο χαρακτηριστικό του είναι μια δομή σαν ιστίο κατά μήκος της ράχης του, που πιθανόν λειτουργούσε ως μέσο επίδειξης για προσέλκυση συντρόφων ή εκφοβισμού για αποτροπή αντιπάλων και θηρευτών.
Spicomellus afer
Από βράχους 165 εκατομμυρίων ετών στο Μαρόκο προέρχεται ο Spicomellus afer, ένας από τους πιο παράξενους δεινόσαυρους που έχουν ποτέ περιγραφεί. Πρόκειται για το αρχαιότερο γνωστό μέλος των αγκυλόσαυρων, βαριά θωρακισμένων φυτοφάγων, με σώμα καλυμμένο από μακριές αιχμές και ένα οστέινο κολάρο με αιχμές σε μέγεθος μπαστουνιού του γκολφ (το BBC τον είχε χαρακτηρίσει «πανκ ροκ δεινόσαυρο»). Η ανακάλυψη αλλάζει όσα ήταν γνωστά για την εξέλιξη των αγκυλόσαυρων και υπογραμμίζει τη σημασία των απολιθωμάτων του Μαρόκου.
Nanotyrannus lethaeus
Anthony Hutchings, Creative Commons
Ένα από τα πιο μακρόχρονα επιστημονικά αινίγματα αφορά το Nanotyrannus, έναν θηρευτή 66 εκατομμυρίων ετών από τη Μοντάνα των ΗΠΑ. Ονομάστηκε για πρώτη φορά το 1988 και θεωρήθηκε ότι ήταν ένας μικρός τυραννόσαυρος, μήκους περίπου 5 μέτρων, που ζούσε παράλληλα με τον γιγαντιαίο Tyrannosaurus rex. Φέτος όμως δύο παλαιοντολόγοι δημοσίευσαν την περιγραφή ενός νέου απολιθώματος και απέδειξαν ότι είναι ξεχωριστό είδος, μικρότερο και πιο ευκίνητο, σχεδιασμένο για ταχύτητα και καταδίωξη. Η ανακάλυψη έβαλε τέλος σε μια διαμάχη δεκαετιών.
Huayracursor jaguensis
Martín Hechenleitner, Malena Juarez
Οι γιγάντιοι, τεράποδοι, μακρύλαιμοι φυτοφάγοι σαυρόποδοι δεινόσαυροι όπως ο βραχιόσαυρος ήταν τα μεγαλύτερα ζώα που περπάτησαν ποτέ στη Γη, με βάρος που έφτανε τους 70 τόνους (όσο 12 αφρικανικοί ελέφαντες). Φέτος, σημαντικές νέες πληροφορίες για την προέλευση των σαυρόποδοων προήλθαν από πετρώματα 228 εκατ. ετών στις Άνδεις της Αργεντινής. Ο μήκους 2 μέτρων Huayracursor jaguensis είναι ένας από τους αρχαιότερους γνωστούς προγόνους των σαυρόποδων. Με τον πολύ μακρύτερο λαιμό από τα άλλα είδη της εποχής του, αποκαλύπτει τα πρώτα στάδια της εξέλιξης που ακραίας επιμήκυνσης του λαιμού που παρατηρείται στους μεταγενέστερους σαυρόποδους.
