Η στρατηγική φθοράς του Πούτιν για Ουκρανία, τα παζάρια με Τραμπ και το αβέβαιο τέλος του πολέμου

Ο Πούτιν είναι γνωστός για την εμμονή του με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και η εξύμνηση της σοβιετικής νίκης επί της ναζιστικής Γερμανίας αποτελεί μέρος της ιδεολογικής κόλλας που κρατά ενωμένο το ρωσικό κράτος.

Σύμφωνα με το CNNi, η Ρωσία του Πούτιν έχει δει ακόμη και την αποκατάσταση του Ιωσήφ Στάλιν, πριν οδηγήσει τη χώρα του σε αυτό που είναι γνωστό στη Ρωσία ως ο Μεγάλος Πατριωτικός Πόλεμος.

Ωστόσο, σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την εκτεταμένη εισβολή στην Ουκρανία, ο ηγέτης του Κρεμλίνου δεν έχει καταφέρει να επιτύχει μια αποφασιστική νίκη επί του Κιέβου: η Ρωσία ελέγχει περίπου το 20% του ουκρανικού εδάφους, ο πόλεμος έχει κοστίσει στη Μόσχα πάνω από ένα εκατομμύριο θύματα και, ίσως ως η μεγαλύτερη προσβολή για τους πολεμικούς στόχους του Πούτιν, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι παραμένει στην εξουσία.

Η ρωσική στρατηγική της φθοράς

Ωστόσο, καθώς το έτος πλησιάζει στο τέλος του, ο Πούτιν εκπέμπει αυτοπεποίθηση ότι ο χρόνος είναι με το μέρος του και ότι η νίκη είναι αναπόφευκτη.

Πριν από τη σύνοδο κορυφής με τον Ινδό πρωθυπουργό Ναρέντρα Μόντι τον Δεκέμβριο, ο Πούτιν έδωσε συνέντευξη στο India Today, όπου δήλωσε ότι η Ρωσία θα «απελευθερώσει το Ντονμπάς και τη Νέα Ρωσία σε κάθε περίπτωση – με στρατιωτικά ή άλλα μέσα», επιβεβαιώνοντας την απαίτησή του να αποκτήσει όλες τις περιοχές της Ουκρανίας που διεκδικεί η Ρωσία, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που οι δυνάμεις του δεν κατάφεραν να καταλάβουν με τη βία.

Και αυτή η αιμοδιψής στάση φαίνεται να αποτελεί στρατηγική διαπραγμάτευσης. Ο Πούτιν γνωρίζει σίγουρα ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ είναι αποφασισμένος να καταλήξει σε συμφωνία για την Ουκρανία και ο Ρώσος ηγέτης έχει κάνει ό,τι μπορεί για να αποκομίσει το μέγιστο όφελος από την προθυμία της Ουάσιγκτον να τερματίσει τη σύγκρουση.

Στην καθιερωμένη συνέντευξη Τύπου στο τέλος του έτους, ο Ρώσος πρόεδρος δήλωσε ότι η χώρα του είναι έτοιμη και πρόθυμη «να τερματίσει τη σύγκρουση με ειρηνικά μέσα» , χωρίς όμως να παραλείψει να καυχηθεί ότι οι δυνάμεις του «προωθούνται σε όλο το μέτωπο».

Οι λόγοι για τους οποίους ο Πούτιν επιδεικνύει αυτή την αλαζονεία είναι σαφείς. Κατ’ αρχάς, ο ηγέτης του Κρεμλίνου είχε την ευκαιρία να παρακολουθήσει πώς το κάποτε ενωμένο δυτικό μέτωπο που υποστήριζε το Κίεβο παρουσίασε σοβαρές ρωγμές μετά την ανάληψη της προεδρίας από τον Τραμπ τον Ιανουάριο.

Τον Φεβρουάριο, ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Βανς εξέπληξε τους Ευρωπαίους ηγέτες στη Διάσκεψη για την Ασφάλεια του Μονάχου με μια ομιλία στην οποία επέκρινε σφοδρά τους διατλαντικούς συμμάχους της Ουάσιγκτον. Το θέαμα αυτό ακολούθησε μια δημόσια επίπληξη του Ζελένσκι από τον Τραμπ και τον Βανς στο Οβάλ Γραφείο.

Η συνάντηση της Αλάσκας

Λίγους μήνες αργότερα, ακολούθησε ακόμη ένας δημόσιος διάλογος για το Κρεμλίνο με τη συνάντηση κορυφής στο Άνκορατζ της Αλάσκας μεταξύ Πούτιν και Τραμπ.

Αν και η συνάντηση κορυφής δεν κατάφερε να αποκαταστήσει τις σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας, ήταν κάτι περισσότερο από μια ευκαιρία για φωτογραφίες για τον Πούτιν: ο Ρώσος πρόεδρος κατάφερε να κερδίσει περισσότερο χρόνο στον αμείλικτο πόλεμο εξάντλησης εναντίον της Ουκρανίας.

Ωστόσο, η προφανής απροθυμία του Πούτιν να εμπλακεί πιο σοβαρά στις ειρηνευτικές προσπάθειες μετά το Άνκορατζ τελικά έθεσε σε δοκιμασία την υπομονή του Τραμπ.

Η πρόσκληση για μια δεύτερη διμερή σύνοδο κορυφής μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας στη Βουδαπέστη ακυρώθηκε και η κυβέρνηση Τραμπ επέβαλε κυρώσεις στις δύο μεγαλύτερες πετρελαϊκές εταιρείες της Ρωσίας. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, ο οποίος συχνά εκφράζει επαίνους για τον Πούτιν, εξέφρασε την απογοήτευσή του για τον Ρώσο ομόλογό του.

Ωστόσο, φαίνεται ότι έχει σπάσει αρκετός πάγος μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας, ώστε να προχωρήσει μια ασυνήθιστη διπλωματική προσπάθεια των ΗΠΑ υπό την ηγεσία του πρώην συνεργάτη του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, και του γαμπρού του, Τζάρεντ Κούσνερ.

Μετά την επίσκεψη των Γουίτκοφ και Κούσνερ στο Κρεμλίνο στις αρχές Δεκεμβρίου, ακολούθησε μια σειρά διπλωματικών επαφών υψηλού επιπέδου μεταξύ του Ζελένσκι και των Ευρωπαίων ηγετών, με πολλές συζητήσεις για την εξειδίκευση των λεπτομερειών μιας πιθανής συμφωνίας.

Η ρωσική κινητικότητα για το ειρηνευτικό σχέδιο στην Ουκρανία

Μέχρι τα μέσα Δεκεμβρίου, η πρόγνωση του Τραμπ ήταν αισιόδοξη, με τον πρόεδρο των ΗΠΑ να δηλώνει στους δημοσιογράφους ότι «είμαστε πιο κοντά από ποτέ» σε μια ειρηνευτική συμφωνία.

Ωστόσο, στο τέλος του έτους, ο Πούτιν φαίνεται να εξακολουθεί να διαδραματίζει τον ρόλο του δυνητικού διαταράκτη της συμφωνίας: ενώ ο Ζελένσκι κέρδισε μια συνάντηση με τον Τραμπ στο Μαρ-α-Λάγκο το περασμένο Σαββατοκύριακο για να συζητήσουν μια αναθεωρημένη ειρηνευτική συμφωνία, ο ηγέτης του Κρεμλίνου ολοκλήρωσε τη συνάντηση με δικές του τηλεφωνικές κλήσεις προς τον Αμερικανό πρόεδρο.

Και η ρωσική θέση σχετικά με τις ειρηνευτικές συνομιλίες φαίνεται τώρα να σκληραίνει. Στη συνομιλία του με τον Τραμπ τη Δευτέρα, ο Πούτιν ενημέρωσε τον Αμερικανό ομόλογό του για μια υποτιθέμενη επίθεση με drone από την Ουκρανία στην κατοικία του στο Βαλντάι, στην περιοχή του Νόβγκοροντ, σύμφωνα με μια ανακοίνωση που έδωσε στο ρωσικό κρατικό ραδιόφωνο ο βοηθός του Κρεμλίνου Γιούρι Ουσάκοφ.

Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ εξέφρασε επίσης την οργή του για την υποτιθέμενη επίθεση – την οποία ο Ζελένσκι απέρριψε ως «πλήρως κατασκευασμένη» – λέγοντας ότι «η διαπραγματευτική θέση της Ρωσίας θα αναθεωρηθεί» εν μέσω της συνεχιζόμενης ειρηνευτικής διαδικασίας.

Ορισμένοι παρατηρητές του Κρεμλίνου είναι σκεπτικοί ως προς το ενδεχόμενο ο Πούτιν να αποδεχτεί μια συμφωνία που θα παραβίαζε οποιαδήποτε από τις κόκκινες γραμμές του. Τα περιγράμματα μιας τέτοιας συμφωνίας εξακολουθούν να διαμορφώνονται, αλλά η ρωσική πλευρά έχει από καιρό ξεκαθαρίσει τα κύρια σημεία διαφωνίας.

Πρόσφατα, ο Ρώσος αναπληρωτής πρωθυπουργός Σεργκέι Ριάμπκοφ τα επανέλαβε σε συνέντευξή του στο ABC News: καμία παραχώρηση ουκρανικού εδάφους που διεκδικεί η Μόσχα και καμία παρουσία στρατευμάτων του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία μετά το τέλος του πολέμου.

«Ο Λαβρόφ, ο Ουσάκοφ, ο (εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι) Πεσκόφ και ο ίδιος ο Πούτιν (ο οποίος έχει εντείνει εμφανώς τις επαφές του με το στρατό, ενώ επιμένει ότι «θα επιτύχουμε τους στόχους μας») έχουν καταστήσει σαφές ότι το αναθεωρημένο σχέδιο είναι εντελώς απαράδεκτο. Ωστόσο, η Ουάσιγκτον συνεχίζει να συνεργάζεται με το Κίεβο, διαφημίζοντας μια «πρόοδο» που η Μόσχα θεωρεί απατηλή», έγραψε η Ρωσίδα πολιτικός αναλυτής Τατιάνα Στανόβαγια στο X μετά τις τελευταίες συνομιλίες στο Μαρ-α-Λάγκο.

«Αυτό ακριβώς είναι το νόημα της ρωσικής ιστορίας για την επίθεση με drone στην κατοικία του Πούτιν: ένα ισχυρό «χτύπημα στο τραπέζι» για να κάνει τη Δύση να καταλάβει επιτέλους ότι οι τρέχουσες ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις κατευθύνονται προς μια εντελώς απαράδεκτη κατεύθυνση για τη Μόσχα και να εκτροχιάσει το αναδυόμενο πλαίσιο ΗΠΑ-Ουκρανίας», είπε.

«Γρίφος» οι επόμενες κινήσεις του Πούτιν

Ο Πούτιν έχει την προσοχή του Τραμπ, αλλά δεν έχει καταφέρει ακόμα να εξουδετερώσει τις ανταγωνιστικές φωνές. Το μεγάλο ερώτημα είναι πόσο από την αυτοπεποίθηση του Κρεμλίνου είναι απλώς καπνός στα μάτια.

Τον Νοέμβριο, ο Πούτιν ντύθηκε με στολή παραλλαγής για να επισκεφθεί ένα στρατιωτικό αρχηγείο σε άγνωστη τοποθεσία, όπου ο αρχηγός του ρωσικού στρατού, στρατηγός Βαλέρι Γκεράσιμοφ, ισχυρίστηκε ότι οι ρωσικές δυνάμεις είχαν τον έλεγχο της ανατολικής πόλης Κουπιάνσκ.

Μόλις λίγες εβδομάδες αργότερα, ο Πούτιν επισκιάστηκε από τον Ζελένσκι, ο οποίος δημοσίευσε ένα βίντεο από μια επίσκεψη στο Κουπιάνσκ, φορώντας αλεξίσφαιρο γιλέκο και στέκοντας μπροστά από μια σημαδεμένη – και πολύ εύκολα εντοπίσιμη – πινακίδα. Όταν ρωτήθηκε αργότερα για το βίντεο κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου στο τέλος του έτους, ο Πούτιν ήταν περιφρονητικός, χλευάζοντας τον Ουκρανό πρόεδρο ως «ταλαντούχο καλλιτέχνη» που ασχολείται με το θέατρο.

Η διάθεση στη Ρωσία είναι δύσκολο να εκτιμηθεί – η κριτική του στρατού μπορεί να οδηγήσει κάποιον στη φυλακή – και η οικονομία συνεχίζει να βαδίζει με δυσκολία, παρά την επιβράδυνση της ανάπτυξης και την ουκρανική εκστρατεία επιθέσεων κατά των ρωσικών ενεργειακών υποδομών, που αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της οικονομικής δύναμης της Μόσχας.

Ωστόσο, η αδιαμφισβήτητη εξουσία του Πούτιν του δίνει πλεονέκτημα σε οποιαδήποτε ειρηνευτική διαδικασία. Τα νεκροταφεία στην επαρχιακή Ρωσία μπορεί να συνεχίσουν να γεμίζουν με νεκρούς του πολέμου, αλλά κανένα κοινοβούλιο δεν μπορεί να τον πιέσει, καμία πολιτική αντιπολίτευση δεν φαίνεται να τον απειλεί και ένας φαινομενικά παθητικός πληθυσμός σημαίνει ότι μπορεί να συνεχίσει τον πόλεμο του κατά της Ουκρανίας.