Θύελλα αντιδράσεων πυροδότησε στη Γαλλία η απόφαση του Εμανουέλ Μακρόν για ένα πιο σύγχρονο «αέρα» στην Παναγία των Παρισίων, λίγες εβδομάδες μετά την λαμπερή τελετή των θυρανοιξίων ύστερα από εργασίες πολλών ετών συνέπεια της καταστροφικής πυρκαγιάς του Απριλίου 2019.
Τότε ο Μακρόν υποσχέθηκε ότι το μνημείο θα ανοικοδομηθεί με μια «σύγχρονη οπτική». Τελικά, η Παναγία των Παρισίων αποκαταστάθηκε στην αρχική της παλιά δόξα και επαναλειτούργησε σε μια τελετή αυτόν τον μήνα. Τώρα, ωστόσο, αποκαλύφθηκε η σχεδιαζόμενη «σύγχρονη οπτική», με αποτέλεσμα να ξεσπάσει η διαμάχη όπως αναφέρει ο Guardian.
Η Γαλλίδα καλλιτέχνης Κλερ Ταμπουρέ επελέγη να σχεδιάσει νέα βιτρό παράθυρα που απεικονίζουν σκηνές της Πεντηκοστής και θα τοποθετηθούν στα παρεκκλήσια στη νότια πλευρά της μεσαιωνικής εκκλησίας. Η Ταμπουρέ ήταν μεταξύ 100 καλλιτεχνών που έλαβαν μέρος σε διαγωνισμό για την αντικατάσταση των έξι υφιστάμενων παραθύρων που τοποθετήθηκαν από τον αρχιτέκτονα Εζέν Βιολέ λε Ντικ το 1844. Τα εν λόγω παράθυρα δεν υπέστησαν ζημιές από την πυρκαγιά του 2019.
Τα σχέδια που υποβλήθηκαν από την 43χρονη Ταμπουρέ, έργα της οποίας παρουσιάστηκαν στο περίπτερο του Βατικανού στη φετινή Μπιενάλε της Βενετίας και η οποία ζει τώρα στο Λος Άντζελες, δείχνουν σκηνές ανθρώπων που προσεύχονται σε αποχρώσεις του κόκκινου, του τιρκουάζ, του κίτρινου και του ροζ. Θα συνεργαστεί με αρχιτεχνίτες υαλουργούς στο Ατελιέ Σιμόν Μαρκ, ένα εργαστήριο γυαλιού που ιδρύθηκε στη Ρεμς το 1640, για να αναδημιουργήσει τα σχέδια σε γυαλί.
Το σχέδιο αντικατάστασης των παραθύρων του παρεκκλησίου του 19ου αιώνα, τα οποία διαθέτουν γεωμετρικά σχέδια σε ημιδιαφανές γυαλί που περιγράφονται ως περισσότερο ιστορικής παρά αισθητικής αξίας, έχει εξοργίσει τους επικριτές.
Ο Χάρτης της Βενετίας του 1964, ο οποίος κωδικοποιεί τις κατευθυντήριες γραμμές για τη διατήρηση των γαλλικών κτιρίων, αναφέρει: «Αντικείμενα γλυπτικής, ζωγραφικής ή διακόσμησης που αποτελούν αναπόσπαστο μέρος ενός μνημείου μπορούν να αφαιρεθούν μόνο εάν αυτό είναι το μοναδικό μέσο για να εξασφαλιστεί η διατήρησή τους» και ότι «πρέπει να γίνονται σεβαστές οι έγκυρες συνεισφορές όλων των περιόδων στην οικοδόμηση ενός μνημείου».
Τον Ιούλιο, η εθνική επιτροπή πολιτιστικής κληρονομιάς και αρχιτεκτονικής του υπουργείου Πολιτισμού της Γαλλίας τάχθηκε ομόφωνα κατά του σχεδίου αφαίρεσης των παραθύρων, γεγονός που ώθησε έναν καλλιτέχνη να αποσύρει τα σχέδιά του από τον διαγωνισμό.
Ωστόσο, το σχέδιο, το οποίο αναμένεται να κοστίσει περισσότερα από τέσσερα εκατ. ευρώ, έχει την έγκριση του προέδρου, του αρχιεπισκόπου του Παρισιού Λοράν Ούλριχ και των εκκλησιαστικών αρχών.
Σε συνέντευξη Τύπου μετά την ανακοίνωση της επιλογής της, η Ταμπουρέ, απόφοιτος της διάσημης Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών του Παρισιού, δήλωσε ότι ήταν «ενθουσιασμένη» από την πρόκληση, αλλά γνώριζε τη διαμάχη.
«Έχω διαβάσει για τις διαφορετικές απόψεις των ανθρώπων, επειδή θέλω να κατανοήσω τα επιχειρήματά τους και επίσης να ακολουθήσω μια προσέγγιση ανοιχτή και αμφίδρομη. Θεωρώ ότι πρόκειται για μια συναρπαστική συζήτηση», δήλωσε. Πρόσθεσε ότι ήθελε να δημιουργήσει βιτρό παράθυρα που θα είχαν «τη σωστή παρουσία … χωρίς να επιβάλλονται στους επισκέπτες».
Ο Νιντιέ Ρικνέρ, Γάλλος δημοσιογράφος, ιστορικός τέχνης και ιδρυτής του περιοδικού La Tribune de l’Art, το οποίο είναι αφιερωμένο στη διατήρηση της κληρονομιάς της Γαλλίας, χαρακτήρισε την ιδέα της αντικατάστασης των παραθύρων ως «εντελώς γελοία». Ο ίδιος έχει ξεκινήσει ένα ψήφισμα κατά του σχεδίου που έχει σχεδόν 250.000 υπογραφές.
«Ο πρόεδρος της δημοκρατίας αποφάσισε μόνος του, χωρίς να λάβει υπόψη του τον νόμο περί πολιτιστικής κληρονομιάς ή τον καθεδρικό ναό της Παναγίας των Παρισίων, να αντικαταστήσει τα βιτρό παράθυρα σε έξι από τα επτά παρεκκλήσια του νότιου κλίτους με σύγχρονες δημιουργίες, αφού διοργάνωσε διαγωνισμό», αναφέρεται.
«Τα βιτρό παράθυρα στην Παναγία των Παρισίων που σχεδίασε ο Βιολέ λε Ντικ δημιουργήθηκαν ως ένα συνεκτικό σύνολο. Πρόκειται για μια γνήσια δημιουργία που ο αρχιτέκτονας ήθελε να είναι πιστή στις γοτθικές καταβολές του καθεδρικού ναού.
«Ποιος έδωσε εντολή στον αρχηγό του κράτους να αλλάξει έναν καθεδρικό ναό που δεν ανήκει σε αυτόν, αλλά σε όλους; Ο Εμανουέλ Μακρόν θέλει να βάλει τη σφραγίδα του 21ου αιώνα στην Παναγία των Παρισίων. Ίσως λίγη σεμνότητα θα ήταν προτιμότερη».
Η γαλλική ένωση για την πολιτιστική κληρονομιά απείλησε με νομικές ενέργειες αν προχωρήσει το σχέδιο αφαίρεσης των παραθύρων.
Ο Ρικνέρ δήλωσε στον Observer: «Το να αφαιρεθούν παράθυρα που επέζησαν από τη φωτιά χωρίς ζημιές και να αντικατασταθούν με άλλα είναι απλά παράλογο. Δεν είμαι κατά των σύγχρονων παραθύρων καθαυτών, αλλά δεν υπάρχει κανένας λόγος να αντικατασταθούν αυτά τα παράθυρα. Εξάλλου, τα χρήματα που δώρισαν οι άνθρωποι για την ανακαίνιση της Παναγίας των Παρισίων έχουν ήδη δαπανηθεί για τον καθαρισμό τους.
«Είναι απολύτως γελοίο. Μας είπαν ότι θα εκθέσουν τα παράθυρα σε ένα μουσείο. Δεν ανήκουν σε μουσείο – ανήκουν στην Παναγία των Παρισίων. Δεν έχει κανένα νόημα να εκτίθενται οπουδήποτε αλλού εκτός από τον καθεδρικό ναό. Το μόνο ενδιαφέρον τους είναι να βρίσκονται επί τόπου».
«Δεν καταλαβαίνω γιατί ο Μακρόν έχει τέτοιο λόγο για το τι συμβαίνει σε ένα κτίριο πολιτιστικής κληρονομιάς. Πρόκειται απλώς για ένα έργο ματαιοδοξίας. Όσο για τις εκκλησιαστικές αρχές που το εγκρίνουν αυτό- θα πρέπει να θυμόμαστε ότι ο μεγαλύτερος βανδαλισμός που έγινε σε γαλλικές εκκλησίες και θρησκευτικά κτίρια στις δεκαετίες του ’60 και του ’70 έγινε … από την εκκλησία. Δεν έχουν καθόλου γούστο» πρόσθεσε.
Αντίθετη με την αντικατάσταση των παραθύρων είναι και η Ακαδημία Καλών Τεχνών .
