Σε επιχειρησιακή παράλυση θα μπορούσαν να οδηγήσουν το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο οι κυρώσεις που ανακοίνωσε σήμερα ο Ντόναλντ Τραμπ, αν και οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν περιλαμβάνονται στα 125 κράτη μέλη του.
Στα μέτρα περιλαμβάνεται η απαγόρευση για τα μέλη του προσωπικού του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου να ταξιδεύουν στις Ηνωμένες Πολιτείες, πράγμα που θα περιέπλεκε το έργο του. Χρηματοπιστωτικοί θεσμοί μπορούν να αρνηθούν να συνεργασθούν με το Δικαστήριο από τον φόβο των αμερικανικών αντιποίνων.
Οι αμερικανικές κυρώσεις μπορούν επίσης να επηρεάσουν τεχνικές λειτουργίες και επιχειρήσεις πληροφορικής του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, ανάμεσά τους και την συγκέντρωση αποδεικτικών στοιχείων.
Εκφράζονται επίσης φόβοι ότι, εξαιτίας των αμερικανικών κυρώσεων, θύματα εγκλημάτων για τα οποία είναι αρμόδιο το διεθνές δικαστήριο θα διστάζουν να εμφανισθούν.
«Εταιρείες και οργανισμοί είναι πιθανό να σταματήσουν τις σχέσεις τους με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο διότι είναι πολύ επικίνδυνο», σημειώνει ο James Patrick Sexton, ερευνητής του Ινστιτούτου TMC Asser του Πανεπιστημίου του Αμστερνταμ.
«Βασικοί προμηθευτές όπως η Microsoft μπορεί απλώς να αποσυρθούν προληπτικά», εκτιμά.
Οι κυρώσεις προκάλεσαν εσωτερική κρίση στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, σύμφωνα με τον Thijs Bouwknegt του Ινστιτούτου NIOD για την μελέτη του πολέμου, του Ολοκαυτώματος και της γενοκτονίας.
Ο εισαγγελέας Καρίμ Χαν έχει πολλούς συμβούλους αμερικανικής υπηκοότητας στην ομάδα του. «Δεν μπορούν να δουλέψουν μαζί», λέει ο Thijs Bouwknegt, ο οποίος κάνει λόγο και για πληροφορίες ότι οι μισθοί πληρώθηκαν νωρίτερα εκ του φόβου των τραπεζικών δυσκολιών που θα προκύψουν. «Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο είναι διεθνής οργανισμός, άρα υπάρχουν πολλές διεθνείς τραπεζικές συναλλαγές».
Διπλωματική εκστρατεία για να εξασφαλίσει υποστήριξη
Το ΔΠΔ θα ξεκινήσει κατά πάσα πιθανότητα διπλωματική εκστρατεία για να εξασφαλίσει υποστήριξη προς τον θεσμό και προς την διεθνή δικαιοσύνη, σημειώνει ο James Patrick Sexton.
Τεχνικά, το ιδρυτικό καθεστώς του ΔΠΔ του επιτρέπει να λάβει μέτρα κατά οποιουδήποτε επιτίθεται κατά του προσωπικού του ή θέτει εμπόδια εκφοβίζοντας ή ασκώντας αθέμιτη επιρροή επί μέλους του ΔΠΔ.
Από νομικής απόψεως, αυτό σημαίνει ότι το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο μπορεί να απαντήσει στον Τραμπ, αλλά αυτό δεν θα διευθετούσε την κατάσταση, λέει ο James Patrick Sexton.
Οι ειδικοί φοβούνται ότι η αποδυνάμωση του Δικαστηρίου, που ερευνά εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, μπορεί να δώσει λευκή επιταγή στους δικτάτορες.
Οι κυρώσεις «επιδιώκουν να υπονομεύσουν και να καταστρέψουν ό,τι η διεθνής κοινότητα έχει προσεκτικά οικοδομήσει επί δεκαετίες ή και αιώνες», δηλώνει η Agnès Callamard, γενική γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας. «Παγκόσμιους κανόνες που εφαρμόζονται για όλους και έχουν ως στόχο την δικαιοσύνη για όλους».
Αν οι κυρώσεις έχουν ως στόχο τον εισαγγελέα του ΔΠΔ, πράγμα πιθανό, αυτό σημαίνει ότι οι έρευνες σε χώρες όπως το Αφγανιστάν, η Ουκρανία, το Σουδάν επηρεάζονται.
«Τα θύματα θα στερηθούν δικαστικές διαδικασίες ακόμη και σε υποθέσεις που δεν αποδοκιμάζουν οι ΗΠΑ», σύμφωνα με τον Sexton. Οι κυρώσεις «θα υπονομεύσουν όλες τις έρευνες, όχι μόνο την έρευνα για την Παλαιστίνη», εξηγεί προσθέτοντας ότι οι κυρώσεις επιβάλλονται σε μία ήδη δυσχερή στιγμή για το ΔΠΔ.
Το Δικαστήριο βρίσκεται σε αντιπαράθεση με την Ιταλία, η οποία απελευθέρωσε ύποπτο για εγκλήματα του λιβυκού πολέμου που καταζητείται από το ΔΠΔ. Το επιχείρημα της Ρώμης είναι ότι το ένταλμα σύλληψης ήταν κακοσυνταγμένο.
«Υπαρξιακή απειλή οι αμερικανικές κυρώσεις»
Πολλές χώρες έχουν επίσης εκφράσει επιφυλάξεις για τυχόν σύλληψη του Μπενιαμίν Νετανιάχου, κατά του οποίου έχει επίσης εκδοθεί ένταλμα σύλληψης αν επισκεφθεί κράτος μέλος του ΔΠΔ (το Ισραήλ δεν είναι μέλος του ΔΠΔ), υπονομεύοντας επίσης το κύρος του Δικαστηρίου.
Στην συγκυρία αυτή, οι αμερικανικές κυρώσεις αντιπροσωπεύουν «υπαρξιακή απειλή για το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο», λέει ο Sexton. «Είναι μία κομβική στιγμή».
Ναι. Το 2020, ο υπουργός Εξωτερικών του Τραμπ Μάικ Πομπέο επέβαλε κυρώσεις κατά του εισαγγελέα Φάτου Μπενσούντα, τότε εισαγγελέα του ΔΠΔ, εξαιτίας της έρευνας για εγκλήματα πολέμου απου διαπράχθηκαν από αμερικανούς στρατιώτες στο Αφγανιστάν.
Αναλαμβάνοντας την προεδρία των ΗΠΑ έναν χρόνο αργότερα ο Τζο Μπάιντεν ακύρωσε τις κυρώσεις.
Οι ΗΠΑ έχουν στην διάθεσή τους μέσα δυναμικής επέμβασης στην Ολλανδία. Το 2002, έτος έναρξης της λειτουργίας του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, το αμερικανικό Κονγκρέσο υιοθέτησε τον «Νόμο Εισβολής στην Χάγη» που επιτρέπει στον αμερικανό πρόεδρο να δώσει εντολή για την χρησιμοποίηση στρατιωτικής βίας για την απελευθέρωση τυχόν αμερικανού υπηκόου που μπορεί να κρατείται στην Χάγη από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.
