Οι καταγραφές των σεισμών στον Άρη, που συλλέχθηκαν από το ρομποτικό γεωλογικό εργαστήριο InSight της NASA, μπορεί να έλυσαν επιτέλους ένα μυστήριο 50 ετών: γιατί το ένα μισό του Κόκκινου Πλανήτη είναι τόσο διαφορετικό από το άλλο.
Από τη δεκαετία του 1970, οι ερευνητές γνωρίζουν ότι ο Άρης χωρίζεται σε δύο κύριες περιοχές. Οι βόρειες πεδινές περιοχές καλύπτουν περίπου τα δύο τρίτα του βόρειου ημισφαιρίου του πλανήτη, ενώ τα νότια υψίπεδα καλύπτουν τον υπόλοιπο πλανήτη και έχουν μέσο υψόμετρο περίπου 5 χιλιόμετρα μεγαλύτερο από εκείνο των βόρειων πεδινών περιοχών.
Ο φλοιός του Άρη, ο οποίος βρίσκεται πάνω σε έναν μανδύα από λιωμένα πετρώματα παρόμοιο με εκείνον στο εσωτερικό της Γης, είναι επίσης παχύτερος στα νότια υψίπεδα. Αυτή η πλανητική ανισορροπία είναι γνωστή ως «αρειανή διχοτομία», αναφέρει το LiveScience.
Το μυστήριο της αρειανής διχοτομίας
Υπάρχουν δύο κύριες θεωρίες για την προέλευση της αρειανής διχοτομίας. Η μία είναι ότι προκλήθηκε από κάποια άγνωστη διαδικασία στο εσωτερικό του πλανήτη. Η άλλη είναι ότι μια πολύ ισχυρή σύγκρουση με ένα αντικείμενο μεγέθους φεγγαριού ή με πολλαπλούς μικρότερους διαστημικούς βράχους αναδιαμόρφωσε την επιφάνεια του πλανήτη. Ωστόσο, οι ηλικίες των πετρωμάτων στην επιφάνεια του Άρη υποδηλώνουν ότι ό,τι κι αν προκάλεσε την ανισορροπία συνέβη στις πολύ πρώιμες ημέρες του ηλιακού συστήματος , γεγονός που καθιστά δύσκολο τον ακριβή προσδιορισμό της αιτίας.
Αλλά σε μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Geophysical Research Letters, οι ερευνητές ανέλυσαν δεδομένα από το InSight, το οποίο καταγράφει πώς αντηχούν τα κύματα από τους σεισμούς στο εσωτερικό του πλανήτη, για να δουν κατά πόσο η αρειανή διχοτομία έχει εσωτερική προέλευση.
Καλλιτεχνική απεικόνιση του InSight της NASA καθώς καταγράφει σεισμικά κύματα στον Άρη
NASA/JPL-Caltech
Το InSight βρίσκεται κοντά στα σύνορα μεταξύ των βόρειων πεδινών περιοχών και των νότιων ορεινών περιοχών, γεγονός που επέτρεψε στην ομάδα να συγκρίνει τον τρόπο με τον οποίο τα σεισμικά κύματα κινούνται μέσα στον μανδύα σε κάθε πλευρά του διαχωρισμού.
«Η σύγκριση των δύο τοποθεσιών έδειξε ότι τα κύματα έχαναν ενέργεια πιο γρήγορα στα νότια υψίπεδα», έγραψαν οι συγγραφείς της μελέτης. «Η πιο πιθανή εξήγηση είναι ότι τα λιωμένα πετρώματα κάτω από τα νότια υψίπεδα είναι πιο θερμά από ό,τι στα βόρεια. Αυτή η διαφορά θερμοκρασίας υποστηρίζει την ιδέα ότι η διχοτομία προκλήθηκε από εσωτερικές δυνάμεις στον Άρη και όχι από κάποια εξωτερική πρόσκρουση», πρόσθεσαν.
Η επιστήμονες πιστεύουν ότι αυτή η διαφορά θερμοκρασίας μπορεί να εξηγηθεί από αρχαία τεκτονική δραστηριότητα που έκτοτε έχει εξαφανιστεί από τον Άρη. «Κάποια στιγμή, ο Άρης είχε κινούμενες τεκτονικές πλάκες όπως η Γη», έγραψαν. «Η κίνηση αυτών των πλακών και των λιωμένων πετρωμάτων κάτω από αυτές θα μπορούσε να έχει δημιουργήσει κάτι σαν τη διχοτομία, η οποία στη συνέχεια παγιώθηκε όταν οι τεκτονικές πλάκες σταμάτησαν να κινούνται». Αυτό το σενάριο εξηγεί επίσης γιατί ο φλοιός του πλανήτη είναι παχύτερος στο Νότο, προσθέτουν.
Ωστόσο, ίσως είναι πολύ νωρίς για να αποκλειστεί το σενάριο της εξωτερικής πρόσκρουσης. «Για να απαντήσουμε οριστικά στο ερώτημα τι προκάλεσε την αρειανή διχοτομία, θα χρειαστούμε περισσότερα δεδομένα για τους σεισμούς, καθώς και λεπτομερή μοντέλα για το πώς σχηματίστηκε ο πλανήτης», έγραψαν οι ερευνητές. «Ωστόσο, η μελέτη μας αποκαλύπτει ένα σημαντικό νέο κομμάτι του παζλ».
