Εκλέγοντας νέο Πάπα: Η διαδικασία στο Κονκλάβιο, τα φαβορί και τα αουτσάιντερ

Από το αποτέλεσμα της εκλογής αυτής θα κριθεί η πορεία που θα ακολουθήσει η Εκκλησία του Πέτρου, καθώς υπάρχουν δύο διαφορετικά στρατόπεδα το συντηρητικό και το προοδευτικό που θα προσπαθήσουν να επικρατήσουν στην ψηφοφορία.

Στόχος της συντηρητικής πτέρυγας είναι να εκλεγεί ένας Ποντίφικας που θα επικεντρώνεται περισσότερο σε ζητήματα που έχουν να κάνουν περισσότερο με την καθολική πίστη, την ουσία της και λιγότερο με προβλήματα της καθημερινότητας με τα οποία ασχολούνταν, σε βαθμό που ενοχλούσε κάποιους, ο Πάπας Φραγκίσκος, όπως η κλιματική αλλαγή και η μετανάστευση.

Στον αντίποδα η προοδευτική πτέρυγα θέλει να εκλέξει έναν Πάπα που θα συνεχίσει στα βήματα του Φραγκίσκου και ενδεχομένως θα προχωρήσει ακόμη πιο πέρα.

Αν και το σημερινό Κονκλάβιο αποτελείται από καρδινάλιους που όρισε κυρίως ο Φραγκίσκος το κριτήριο του δεν ήταν να επηρεάσει την εκλογή προς κάποια συγκεκριμένη κατεύθυνση, αλλά να αποκτήσει το σώμα αντιπροσωπευτικότητα, καθώς στην πλειονότητά του το καθολικό ποίμνιο είναι εκτός της Ευρώπης.

• Τα Κονκλάβια δεν γίνονταν πάντα στην Καπέλα Σιστίνα και στη Ρώμη ούτε καν στην Ιταλία σε κάποιες περιπτώσεις. Το πρώτο Κονκλάβιο που πραγματοποιήθηκε στην Καπέλα Σιστίνα ήταν το 1492 και από το 1878 διεξάγεται εκεί αδιαλείπτως. Ωστόσο 15 από αυτά έχουν πραγματοποιηθεί εκτός της Αιώνιας Πόλης. Το Κονκλάβιο του 1314-16 πραγματοποιήθηκε στη Γαλλία και έναν αιώνα αργότερα, το Κονκλάβιο του 1415-17 πραγματοποιήθηκε στη Γερμανία.
• Μετά το θάνατο ενός Πάπα, ο πιο ισχυρός άνθρωπος στο Βατικανό είναι ο Καμερλένγκο, ο οποίος, μεταξύ άλλων, βοηθάει και στην οργάνωση του Κονκλαβίου. Ωστόσο, ο Καμερλένγκο δεν είναι μέσα στην Καπέλα Σιστίνα κατά τη διάρκεια της ψηφοφορίας. Μπορεί, ωστόσο να εκλεγεί Πάπας. Αυτό έχει γίνει ήδη σε δύο περιπτώσεις: Το 1878 όταν Πάπας Λέων ΧΙΙΙ εξελέγη ο ο Τζιοακίνο Πέτσι και το 1939 με την εκλογή του Ευγένιου Πατσέλι ως Πάπα Πίου ΧΙΙ.

• Το «γενικό πρόσταγμα» έχει ο κοσμήτορας του Κολεγίου των Καρδιναλίων ή, σε περίπτωση απουσίας του, ο παλαιότερος καρδινάλιος – επίσκοπος.
• Υπάρχουν ορισμένα μέλη του προσωπικού που μπορούν να παραμείνουν στο Βατικανό κατά τη διάρκεια της διαδικασίας εκλογής νέου Πάπα. Πρόκειται για την Ελβετική Φρουρά, μέλη των υπηρεσιών ασφαλείας και πολιτικής προστασίας, ιερείς που ακούν τις εξομολογήσεις των καρδιναλίων, ιατρικό προσωπικό και οικονόμοι. Όλοι δίνουν όρκο να μην αποκαλύψουν καμία πληροφορία, καθώς απειλούνται με αφορισμό, ενώ απαγορεύεται να χρησιμοποιήσουν οποιαδήποτε συσκευή καταγραφής ήχου ή εικόνας.
• Για να διασφαλίσουν οι αρμόδιοι ότι δεν θα υπάρξουν διαρροές θα επιστρατευτούν όλα τα σύγχρονα μέσα που έχουν στη διάθεσή τους. Όλα τα σήματα κινητής τηλεφωνίας θα απενεργοποιηθούν στο Βατικανό κατά τη διάρκεια του Κονκλαβίου. Επίσης στα σχέδια είναι να γίνει χρήση παρεμβολών σήματος γύρω από την Καπέλα Σιστίνα για να αποτραπεί η ηλεκτρονική παρακολούθηση ή η επικοινωνία εκτός του Κονκλαβίου.

• Ένας άρρωστος καρδινάλιος μπορεί να ψηφίσει από το δωμάτιό του. Τοποθετεί το ψηφοδέλτιό του σε ένα ειδικό κουτί, που κλειδώνεται από τους infirmarii.
• Το μεγαλύτερο σε διάρκεια παπικό Κονκλάβιο ξεκίνησε το Νοέμβριο του 1268 και ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 1271, σχεδόν τρία χρόνια αργότερα. Αυτό συνέβη λόγω διαφωνιών και έντασης μεταξύ των καρδιναλίων.
• Εάν δεν εκλεγεί Πάπας τις πρώτες τέσσερις ημέρες του Κονκλαβίου, η ψηφοφορία αναστέλλεται την πέμπτη ημέρα για να δοθεί χρόνος για προσευχή, περισυλλογή και διαβουλεύσεις. Για την εκλογή του Πάπα απαιτείται πλειοψηφία δύο τρίτων. Εάν κανείς δεν συγκεντρώσει τα δύο τρίτα των ψήφων, πραγματοποιείται νέα ψηφοφορία.
• Μετά από κάθε γύρο, τα ψηφοδέλτια καίγονται. Εμποτίζονται με υπερχλωρικό κάλιο, ανθρακένιο και θείο για να παραχθεί μαύρος καπνός. Εάν οι καρδινάλιοι έχουν καταλήξει σε συμφωνία, τα καιόμενα ψηφοδέλτια αναμειγνύονται με χλωρικό κάλιο, λακτόζη και ρητίνη χλωροφορμίου για να παραχθεί λευκός καπνός.
• Λίγο αργότερα, ο ανώτερος καρδινάλιος ανακοινώνει το «Annuntio vobis gaudium magnum; HabemusPapam!» «Σας ανακοινώνω μια μεγάλη χαρά· έχουμε έναν Πάπα!», από το μπαλκόνι της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου, και ο νέος Πάπας βγαίνει για να δώσει την πρώτη του δημόσια ευλογία ενώ γίνεται γνωστό και το όνομα που επέλεξε.
• Το Δωμάτιο των Δακρύων, όπου ο Πάπας φορά τα παπικά άμφια μετά την εκλογή του ονομάστηκε έτσι λόγω των έντονων συναισθημάτων που βιώνουν πολλοί νέοι Πάπες όταν ντύνονται και αισθάνονται για πρώτη φορά το βάρος του νέου τους ρόλου.
• Αξίζει να σημειωθεί ότι οι ράφτες του Βατικανού ράβουν παπικά άμφια σε τρία μεγέθη για να μην βρεθούν προ εκπλήξεως μετά την εκλογή.

• Ο ιδανικός υποψήφιος πρέπει να συγκεντρώνει μια σειρά από χαρακτηριστικά. Η αξία, η θεολογική κατανόηση, η διοικητική ικανότητα και η κατανόηση της διεθνούς κατάστασης έχουν μεγάλη σημασία. Επίσης δεν πρέπει να υπάρχει καμία υποψία σκανδάλου, ενώ δεν θα πρέπει να είναι εκφραστής ακραίων θέσεων είτε συντηρητικών, είτε προοδευτικών.

Οι επικρατέστεροι υποψήφιοι

Οι παπικοί υποψήφιοι είναι γνωστοί ως «papabile». Η συντριπτική πλειοψηφία τους διορίστηκαν από τον Πάπα Φραγκίσκο, αν και δύο επιλέχθηκαν από τον Βενέδικτο XVI. Κανείς δεν μπορεί να προκαταβάλει το αποτέλεσμα αν και υπάρχουν φαβορί και αουτσάιντερ. Κάποιοι πιστεύουν ότι είναι ο καιρός για επιστροφή στην παράδοση, που σημαίνει έναν Πάπα από την Ιταλία, καθώς οι τελευταίοι τρεις επικεφαλής του Βατικανού ήταν από την Πολωνία, την Γερμανία και την Αργεντινή. Άλλοι φαίνεται να προκρίνουν ότι έχει φτάσει η κατάλληλη στιγμή για να ένα Πάπα από την Ασία ή ακόμη και από την Αφρική.

Καρδινάλιος Πιέτρο Παρολίν, υπουργός Εξωτερικών της Αγίας Έδρας

Έμπειρος διπλωμάτης, ο καρδινάλιος κατέχει τη δεύτερη θέση στο Βατικανό από το 2013 και έχει βαθιά γνώση του παγκόσμιου εκκλησιαστικού γίγνεσθαι. Ο Παρολίν, ο οποίος κατάγεται από τη βόρεια Ιταλία, έχει εργαστεί στη Λατινική Αμερική ως παπικός εκπρόσωπος στη Βενεζουέλα και παρευρέθηκε στην υπογραφή της ειρηνευτικής συμφωνίας της Κολομβίας το 2016. Υπήρξε ο αρχιτέκτονας των προσπαθειών του Βατικανού να οικοδομήσει σχέσεις με το Βιετνάμ και της κίνησης για την αποκατάσταση των διπλωματικών δεσμών με την Κίνα.

Η εκλογή του θα μπορούσε να οδηγήσει σε συγκρούσεις με την κυβέρνηση Τραμπ, καθώς επέπληξε το σχέδιο του προέδρου των ΗΠΑ για τη Γάζα. Ο Παρολίν είναι πιο προσεκτικός και συντηρητικός σε σχέση με τον Φραγκίσκο αν και οι δεξιότητές του στη διαμεσολάβηση και τη διπλωματία μπορεί να προσελκύσουν ψήφους.

Καρδινάλιος Ματέο Ζούπι, αρχιεπίσκοπος της Μπολόνια

Ο Ζούπι έχει ισχυρές διπλωματικές δεξιότητες που αναγνωρίστηκαν από τον Φραγκίσκο όταν ζήτησε από τον καρδινάλιο να ηγηθεί μιας ειρηνευτικής αποστολής για την Ουκρανία το 2023. Ο Ιταλός προκαθήμενος, μέλος της Καθολικής ανθρωπιστικής ομάδας Sant’Egidio, ήταν μέλος μιας ομάδας που βοήθησε να τερματιστεί ο εμφύλιος πόλεμος της Μοζαμβίκης το 1992.

Καρδινάλιος Λουίς Αντόνιο Ταγκλ, επικεφαλής του Γραφείου Ευαγγελισμού του Βατικανού

Ο Φιλιππινέζος καρδινάλιος είναι ένας ταπεινός, αλλά χαρισματικός ηγέτης που συχνά αποκαλείται «Ασιάτης Φραγκίσκος» λόγω της στενής του σχέσης με τις ποιμαντικές προτεραιότητες του Φραγκίσκου. Για αρκετά χρόνια, ηγήθηκε του παγκόσμιου φιλανθρωπικού σκέλους της εκκλησίας. Το 2019, ο Φραγκίσκος του ζήτησε να γίνει επικεφαλής στο τμήμα Ευαγγελισμού του Βατικανού, κάτι που τον είδε να συνεργάζεται στενά με ηγέτες εκκλησιών στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Ο Ταγκλ, γνωστός ως «Chito», αν εκλεγεί θα είναι ο πρώτος Πάπας από τη Νοτιοανατολική Ασία και τις Φιλιππίνες και η υποψηφιότητά του αντανακλά την αυξανόμενη επιρροή της εκκλησίας στην Ασία.

Καρδινάλιος Πάμπλο Βιρτζίλιο Σιόνγκο, επίσκοπος του Καλουκάν

Υπέρμαχος της δικαιοσύνης, βρέθηκε αντιμέτωπος με απειλές θανάτου και ποινικές διώξεις στην πατρίδα του, τις Φιλιππίνες κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Ροντρίγκο Ντουτέρτε. Γνωστός ως Καρδινάλιος «Ambo» συμμερίζεται το όραμα του Φραγκίσκου για την εκκλησία και λέει ότι ο επόμενος Πάπας πρέπει να επικεντρωθεί στην οικοδόμηση μιας εκκλησίας που να είναι «περιεκτική». Όπως και ο Ταγκλ, θα ήταν ο πρώτος πάπας της Νοτιοανατολικής Ασίας και των Φιλιππίνων.

Καρδινάλιος Φριντολίν Αμπόνγκο Μπεσούνγκου, αρχιεπίσκοπος της Κινσάσα

Είναι ο ηγέτης μιας τεράστιας τοπικής εκκλησίας περισσότερων από επτά εκατομμυρίων Καθολικών και μια αξιοσέβαστη ηθική φωνή στη χώρα του. Ο Καρδινάλιος Αμπόνγκο αντιπροσωπεύει την αναπτυσσόμενη εκκλησία της Αφρικής και θα μπορούσε να απευθύνεται σε μια σημαντική ομάδα καρδιναλίων σε ένα κονκλάβιο. Μέλος του θρησκευτικού τάγματος των Καπουτσίνων Φραγκισκανών – ένα τάγμα μοναχών που ακολουθεί τις διδασκαλίες του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης και του οποίου οι συνήθειες ενέπνευσαν τον «καπουτσίνο» – υπήρξε ισχυρός υπερασπιστής της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, χωρίς να φοβάται να αντισταθεί στους πολέμαρχους και τη διαφθορά.

Καρδινάλιος Ζαν Κλοντ Χόλεριχ, αρχιεπίσκοπος του Λουξεμβούργου

Κέρδισε επαίνους για το πώς συντόνισε δύο ζωτικής σημασίας πρόσφατες συνόδους κορυφής στο Βατικανό για τη μεταρρύθμιση της εκκλησίας (σύνοδοι) και είναι Ιησουίτης, όπως ο Φραγκίσκος. Ο Χόλεριχ πέρασε πολλά χρόνια στην Ιαπωνία και μιλά άπταιστα πολλές γλώσσες, συμπεριλαμβανομένων των ιαπωνικών. Έτσι θα μπορούσε να προσελκύσει ψηφοφόρους από μια σειρά χωρών. Είναι υπέρμαχος των εκκλησιαστικών μεταρρυθμίσεων, έχει εργαστεί ως ένας από τους στενότερους συμβούλους του Φραγκίσκου και υπηρέτησε για πενταετή θητεία ως εκλεγμένος πρόεδρος μιας ομάδας επισκόπων σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Καρδινάλιος Μάικλ Τσέρνι, επικεφαλής του γραφείου κοινωνικής δικαιοσύνης του Βατικανού

Ο Τσέρνι γεννήθηκε στην Τσεχοσλοβακία αλλά μεγάλωσε στον Καναδά αφού οι γονείς του μετανάστευσαν εκεί το 1948. Εντάχθηκε στους Ιησουίτες το 1963 και το υπουργείο του τον είδε να ηγείται ενός Ινστιτούτου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Ελ Σαλβαδόρ και του Αφρικανικού Ιησουιτικού Δικτύου Aids, το οποίο προσφέρει υποστήριξη και φροντίδα σε όσους έχουν HIV/A. Στο Βατικανό, ήταν ο άνθρωπος του Φραγκίσκου για θέματα μεταναστών και αργότερα διορίστηκε επικεφαλής του τμήματος του Βατικανού για την προώθηση της ανθρώπινης ανάπτυξης. Μερικοί καρδινάλιοι μπορεί να μην θέλουν άλλον Ιησουίτη πάπα, αλλά ο Τσέρνι έχει ισχυρές οργανωτικές ικανότητες και παγκόσμια εμπειρία.

Καρδινάλιος Πέτερ Έρντο, αρχιεπίσκοπος του Έστεργκομ – Βουδαπέστη

Με ειδίκευση στο εκκλησιαστικό δίκαιο, ο Ούγγρος καρδινάλιος έχει στήριξη από συντηρητικούς καρδινάλιους που θα ήθελαν ο επόμενος Πάπας να πάρει την εκκλησία σε διαφορετική κατεύθυνση από τον Φραγκίσκο. Ο Έρντο, που θεωρείται σύμμαχος του Βίκτορ Όρμπαν, έχει προτείνει ότι η υποδοχή προσφύγων στην Ουγγαρία θα ισοδυναμούσε με εμπορία ανθρώπων, ενώ σε ζητήματα εκκλησιαστικής μεταρρύθμισης ο τόνος του ήταν συντηρητικός . Ο Έρντο μπορεί να είναι ένας ελκυστικός υποψήφιος για όσους αναζητούν έναν Πάπα που θα καθορίζει τους κανόνες της εκκλησίας με δύναμη και σαφήνεια, αν και δεν θεωρείται χαρισματικός και επικοινωνιακός.