Ο πρώτος γύρος των προεδρικών εκλογών στην Πολωνία, που διεξάγεται μεθαύριο, Κυριακή, μπορεί να επαναπροσδιορίσει τη θέση της Πολωνίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, έπειτα από μια προεκλογική εκστρατεία που περιστράφηκε εν πολλοίς γύρω από θέματα εξωτερικής πολιτικής και τη θέση της Βαρσοβίας ανάμεσα στην ΕΕ και τις Ηνωμένες Πολιτείες και έφερε στο φως μια αντιπαράθεση δύο διακριτών φιλοσοφιών.
«Ήταν ένα είδος εκστρατείας για ταυτοτικά ζητήματα», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Μάρτσιν Ζαμπορόφσκι από το κέντρο σκέψης Globsec, με «θέματα που συνδέονταν με την Ουκρανία, τις σχέσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση, το μεταναστευτικό, τις Ηνωμένες Πολιτείες».
Ποιοι θα είναι στον δεύτερο γύρο
Εκτός απροόπτου, στον δεύτερο γύρο, που προβλέπεται να διεξαχθεί την 1η Ιουνίου, θα αντιπαρατεθούν ο ευρωπαϊστής Ράφαου Τσασκόφσκι, υποψήφιος του Συνασπισμού Πολιτών του πρωθυπουργού Ντόναλντ Τουσκ, στον οποίο πιστώνεται το 32,6% των προθέσεων ψήφου, και ο ιστορικός Κάρολ Ναβρότσκι, υποψήφιος της εθνικιστικής αντιπολίτευσης, του Κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS), που υποστηρίζεται από το 26,4% των ψηφοφόρων, σύμφωνα με μια τελευταία δημοσκόπηση.
Ο Τσασκόφσκι είχε χάσει στην κούρσα για την προεδρία το 2020 απέναντι στον απερχόμενο πρόεδρο Αντρέι Ντούντα.
Την τρίτη θέση θα καταλάβει πιθανόν ο Σλάβομιρ Μέντζεν, που εκπροσωπεί την ακροδεξιά (10,8%).
Ούτε οι τρεις υποψήφιοι της διχασμένης αριστεράς, που συγκεντρώνουν μαζί περίπου το 11% των προθέσεων ψήφου, ούτε οι υπόλοιποι μεταξύ των δεκατριών υποψηφίων δεν έχουν πιθανότητα να περάσουν στον δεύτερο γύρο.
Το σκάνδαλο
Η εκστρατεία αμαυρώθηκε από ένα σκάνδαλο σχετικά με ένα διαμέρισμα που ο Ναβρότσκι απέκτησε από έναν ηλικιωμένο άνδρα, μια συναλλαγή που κρίθηκε ασαφής από παρατηρητές και τους αντιπάλους του.
Στο εσωτερικό πεδίο, η νίκη του 53χρονου δημάρχου της Βαρσοβίας, μπορεί να δώσει μια ώθηση στον φιλοευρωπαϊκό συνασπισμό που ανήλθε στην εξουσία το 2023 σε αυτή τη χώρα μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ.
Η επιτυχία του 42χρονου Ναβρότσκι, αντίθετα, θα βύθιζε και πάλι τη χώρα των 38 εκατομμυρίων κατοίκων σε μια δύσκολη συγκατοίκηση.
Κύριο διακύβευμα
Το κύριο διακύβευμα των εκλογών είναι να «ξεμπλοκάρει την αποτελεσματικότητα και την ικανότητα λήψης αποφάσεων της κυβέρνησης που εξακολουθούν να παρεμποδίζονται από τον πρόεδρο» Ντούντα, σύμμαχο της λαϊκιστικής αντιπολίτευσης, εκτιμά ο Μάρτσιν Ζαμπορόφσκι.
Το Σύνταγμα προβλέπει περιορισμένες εξουσίες για τον πρόεδρο, ο οποίος όμως έχει δικαίωμα βέτο στις νομοθετικές πρωτοβουλίες, ένα μέτρο που έχει χρησιμοποιήσει συχνά ο Ντούντα. Η νίκη του Τσασκόφσκι θα επέτρεπε στην κυβέρνηση να υλοποιήσει τις πιο σημαντικές δεσμεύσεις της.
Υποσχέσεις που δεν τηρήθηκαν, υλοποιήθηκαν εν μέρει ή με καθυστέρηση δημιούργησαν πολλούς απογοητευμένους από το 2023, κυρίως μεταξύ των υπέρμαχων των δικαιωμάτων των γυναικών, μεταξύ των οποίων εκείνων της άμβλωσης, η οποία απαγορεύεται σχεδόν στην Πολωνία.
«Με τον Ναβρότσκι, η κυβέρνηση θα παραλύσει ουσιαστικά, και αυτό μπορεί να οδηγήσει εν ευθέτω χρόνω στην πτώση του συνασπισμού που βρίσκεται στην εξουσία», εκτιμά η πολιτειολόγος Άννα Ματέρσκα-Σοσνόφσκα.
Η νίκη του θα σηματοδοτούσε «στην πραγματικότητα την επιστροφή των λαϊκιστών το αργότερο σε δύο χρόνια», στις προσεχείς βουλευτικές εκλογές, προσθέτει.
Αφότου ανήλθε στην εξουσία ο Ντόναλντ Τουσκ, η Βαρσοβία ενισχύει τη θέση της στην Ευρώπη, και η χώρα έχει καταστεί παράγοντας κλειδί στην περιοχή και απέναντι στη Ρωσία.
Τούτων λεχθέντων, η Ματέρσκα-Σοσνόφσκα εκτιμά πως αυτές οι εκλογές είναι «θεμελιώδεις», όχι μόνο για την Πολωνία, «αλλά και για τις προσπάθειες να σταματήσει η αντιδημοκρατική, λαϊκιστική τάση που διατρέχει την Ευρώπη». Μια άποψη που συμμερίζεται ο Βόιτσεκ Πριμπίλακι, διευθυντής του ιδρύματος Res Publica.
«Αυτές οι εκλογές αφορούν την ασφάλεια μιας χώρας κλειδί στην ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ», η οποία, μετά τις ρουμανικές εκλογές της Κυριακής, κινδυνεύει να μείνει «το μοναδικό κράτος στρατηγικής σημασίας στην Ευρώπη που μπορεί να αποθαρρύνει τη ρωσική επιθετικότητα από ανατολάς», διευκρινίζει.
Τι ανέφερε ο Ναβρότσκι
Από την πλευρά του, ο Κάρολ Ναβρότσκι «συνδέεται επίσης σαφώς με τη σκέψη και τη στάση που προωθεί ο Ντόναλντ Τραμπ», καθώς ο φιλοευρωπαϊκός κυβερνητικός συνασπισμός «προσπαθεί τουλάχιστον να αντισταθμίσει τον Αμερικανό πρόεδρο και να λειτουργήσει σε ένα νέο παράδειγμα όπου η ασφάλεια δεν βασίζεται μόνο στους διατλαντικούς δεσμούς».
Την περασμένη εβδομάδα, ο Τουσκ υπέγραψε συνθήκη με τη Γαλλία, η οποία δεσμεύει τις δύο πλευρές σε αμοιβαία συνδρομή σε περίπτωση που μία από αυτές δεχθεί επίθεση.
Ο Ναβρότσκι, που συνάντησε τον Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο δύο εβδομάδες πριν από τις εκλογές, λέει ότι άκουσε τον τελευταίο να του λέει: «Θα νικήσετε». Αυτή η συνάντηση προκάλεσε στην Πολωνία κατηγορίες για ανάμιξη των ΗΠΑ στις εκλογές.
Ο Ναβρότσκι εξασφάλισε επίσης την υποστήριξη του εθνικιστή υποψηφίου στις προεδρικές εκλογές στη Ρουμανία, του Τζόρτζε Σιμιόν, οπαδού επίσης του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος εμφανίστηκε πρόσφατα στο πλευρό του σε προεκλογική συνάντηση.
