Το διαστημόπλοιο Juno της NASA, που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Δία, έγινε μάρτυρας της μεγαλύτερης ηφαιστειακής έκρηξης που έχει παρατηρηθεί ποτέ στο ηλιακό μας σύστημα, προερχόμενης από έναν γιγάντιο υπόγειο θάλαμο μάγματος στην Ιώ, ένα από τα φεγγάρια του Δία.
Η Ιώ είναι το τρίτο μεγαλύτερο φεγγάρι του Δία, με διάμετρο περίπου 3.700 χιλιόμετρα, ελαφρώς μεγαλύτερη από το φεγγάρι της Γης. Βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Δία σε απόσταση περίπου 422.000 χιλιομέτρων – επίσης παρόμοια με την απόσταση της Σελήνης από τη Γη –αλλά ταξιδεύει πολύ ταχύτερα, καθώς κάνει έναν κύκλο γύρω από τον Δία κάθε 42,5 ώρες. Αυτό οφείλεται στην τεράστια βαρύτητα του πλανήτη, η οποία έχει επίσης μετατρέψει την Ιώ σε μια πύρινη κόλαση 400 ηφαιστείων και πολλαπλών λιμνών λάβας.
Όπως αναφέρει το LiveScience, κατά τη διάρκεια της τελευταίας πτήσης του Juno κοντά στην Ιώ, στις 27 Δεκεμβρίου 2024, το όργανο JIRAM (Jovian Infrared Auroral Mapper) του σκάφους εντόπισε ένα σημείο στο νότιο ημισφαίριο του φεγγαριού, όπου λάμβαναν χώρα πολλαπλές εκρήξεις, πιθανώς τροφοδοτούμενες από έναν ενιαίο γιγαντιαίο θάλαμο μάγματος.
Το σημείο εκτόξευε περίπου 80 τρισεκατομμύρια βατ ενέργειας, η οποία ισοδυναμεί με «έξι φορές την ποσότητα που βγάζουν συνολικά όλα τα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας του κόσμου», σύμφωνα με τη NASA.
«Τα δεδομένα από αυτή την τελευταία πτήση μας ξετρέλαναν πραγματικά», δήλωσε ο Σκοτ Μπόλτον, διαστημικός φυσικός στο Νοτιοδυτικό Ερευνητικό Ινστιτούτο στο Σαν Αντόνιο και κύριος ερευνητής της αποστολής Juno.
«Πρόκειται για το πιο ισχυρό ηφαιστειακό γεγονός που έχει καταγραφεί ποτέ στον πιο ηφαιστειακό κόσμο του ηλιακού μας συστήματος – και αυτό έχει τη σημασία του».
Οι ερευνητές υπολόγισαν ότι ο θάλαμος μάγματος που τροφοδοτεί αυτό το θερμό σημείο πιθανότατα εκτείνεται σε μια περιοχή περίπου 105.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Αυτό τον καθιστά το μεγαλύτερο ηφαιστειακό στοιχείο στην Ιώ, ξεπερνώντας την Loki Patera – μια γιγαντιαία λίμνη λάβας που καλύπτει έκταση περίπου 21.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων στο βόρειο ημισφαίριο της Ιούς.
Η αιτία της ηφαιστειακής δραστηριότητας
Η έντονη ηφαιστειακή δραστηριότητα της Ιούς είναι το αποτέλεσμα της τεράστιας βαρυτικής επιρροής του Δία, που την συμπιέζει λιγότερο ή περισσότερο καθώς εκείνη περιστρέφεται γύρω από εκείνον σε ατελή τροχιά. Αυτή η εξωτερική δύναμη υπερθερμαίνει το πέτρωμα κάτω από την επιφάνεια της Ιούς, μετατρέποντάς το σε μάγμα που στη συνέχεια εκρήγνυται στην επιφάνεια.
Για δεκαετίες, οι ερευνητές υπέθεταν ότι ολόκληρο το υπέδαφος της Ιούς ήταν ένας μεγάλος ωκεανός μάγματος. Ωστόσο, σε μελέτη που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Δεκέμβριο στο περιοδικό Nature, οι ερευνητές απέδειξαν ότι τα πολυάριθμα ηφαίστεια της Ιούς πιθανόν τροφοδοτούνται το καθένα από τον δικό του θάλαμο καυτού μάγματος.
Το Juno θα πραγματοποιήσει μια πιο κοντινή πτήση από την Ιώ στις 3 Μαρτίου, η οποία θα πρέπει να δώσει στους ερευνητές μια καλύτερη ιδέα για το τι συμβαίνει στο εσωτερικό του πρόσφατα ανακαλυφθέντος θαλάμου μάγματος.
.
