Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια νέα πραγματικότητα, στην οποία ο κίνδυνος σύγκρουσης με τη Ρωσία δεν μπορεί πλέον να αγνοηθεί. Το περιβάλλον αστάθειας που διαμορφώνεται τα τελευταία χρόνια έχει αναγκάσει κυβερνήσεις, στρατιωτικούς και υπηρεσίες πληροφοριών να επανεξετάσουν πλήρως τα δεδομένα, καθώς η απειλή δεν περιορίζεται πια σε συμβατικές στρατιωτικές κινήσεις, αλλά εκδηλώνεται με πολλαπλούς, συχνά αθέατους τρόπους.
Στο επίκεντρο βρίσκεται η υβριδική στρατηγική της Μόσχας, η οποία συνδυάζει παραπληροφόρηση, επιχειρήσεις δολιοφθοράς, τεχνολογικές παρεμβάσεις και προβολή ισχύος. Η σταδιακή κλιμάκωση αυτών των ενεργειών έχει μετατρέψει τον «φόβο του πολέμου» από αφηρημένη θεωρία σε παράγοντα που επηρεάζει πλέον άμεσα τον ευρωπαϊκό σχεδιασμό άμυνας και ασφάλειας.
Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν με στρατιωτική περιβολή σε γραφείο διοίκησης του Ρωσικού Στρατού
(Russian Presidential Press Service via AP)
Υβριδικές επιθέσεις και διαρκής αστάθεια
Η πλειονότητα των ειδικών συγκλίνει στην εκτίμηση ότι η Μόσχα διεξάγει ήδη έναν υβριδικό πόλεμο κατά της Δύσης. Οι επιχειρήσεις αυτές περιλαμβάνουν δολιοφθορές σε κρίσιμες υποδομές, επαναλαμβανόμενες παραβιάσεις εναέριου χώρου χωρών του ΝΑΤΟ, παρεμβολές στα δίκτυα GPS και εκτεταμένες εκστρατείες παραπληροφόρησης. Παρά τις διαρκείς ρωσικές διαψεύσεις, οι ευρωπαϊκές υπηρεσίες ασφαλείας διαπιστώνουν κλιμάκωση των περιστατικών, ενώ αυξάνονται οι φόβοι για ένα ακραίο συμβάν που θα μπορούσε να κλονίσει την ήπειρο, όπως η εμπλοκή πολιτικού αεροσκάφους σε επίθεση με drone.
Η πλειονότητα των ειδικών συγκλίνει στην εκτίμηση ότι η Μόσχα έχει αρχίσει ήδη να διεξάγει υβριδικό πόλεμο κατά της Δύσης. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται σαμποτάζ, παρεμβάσεις στον δημόσιο διάλογο μέσω παραπληροφόρησης, αλλά και ενέργειες όπως παραβιάσεις του εναέριου χώρου του ΝΑΤΟ, παρεμβολές GPS στις χώρες της Βαλτικής και επιθέσεις σε κρίσιμες υποδομές, οι οποίες αποδίδονται σε ρωσικές μυστικές υπηρεσίες
Σύμφωνα με το CNNi και τον Σαμ Γκριν, καθηγητή ρωσικής πολιτικής στο King’s College London και ειδικό στη δημοκρατική ανθεκτικότητα, οι ενέργειες αυτές έχουν ήδη επηρεάσει την κοινή γνώμη σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. «Ο κόσμος αρχίζει να φοβάται, ιδιαίτερα καθώς αυτά τα περιστατικά γίνονται πιο ορατά. Βλέπουμε drones κοντά σε αεροδρόμια και μεγαλώνει η αίσθηση ότι είναι θέμα χρόνου να υπάρξει ένα σοβαρό ατύχημα», αναφέρει.
Η Βαλτική ως πιθανό σημείο ανάφλεξης
Ιδιαίτερα έντονη ανησυχία επικρατεί στην Ανατολική Ευρώπη και τις χώρες της Βαλτικής. Αν και η Ρωσία δεν έχει προχωρήσει σε άμεση στρατιωτική επίθεση εναντίον κράτους-μέλους του ΝΑΤΟ, αναλυτές εκτιμούν ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός πως γνωρίζει ότι, προς το παρόν, δεν θα μπορούσε να νικήσει τη βορειοατλαντική συμμαχία. Ωστόσο, προειδοποιούν ότι αυτή η ισορροπία μπορεί να αλλάξει.
Ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, έχει δηλώσει ότι η Ρωσία θα μπορούσε να είναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει στρατιωτική ισχύ κατά της Συμμαχίας μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια. Αντίστοιχες προειδοποιήσεις διατύπωσε και ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, Γιόχαν Βάντεφουλ, επικαλούμενος εκτιμήσεις των γερμανικών υπηρεσιών πληροφοριών.
Από την πλευρά του, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν δήλωσε τον Δεκέμβριο ότι η Μόσχα δεν σχεδιάζει πόλεμο με την Ευρώπη, προσθέτοντας ωστόσο ότι «αν η Ευρώπη θελήσει να πολεμήσει, η Ρωσία είναι έτοιμη».
Στις χώρες της Βαλτικής επικρατεί η εκτίμηση ότι μια επίθεση θα μπορούσε να συμβεί ακόμη και μέσα στην επόμενη τριετία. Μελέτη του Belfer Center του Harvard κατέδειξε ότι τα έτη 2027 και 2028 αναφέρονται συχνότερα ως πιθανά χρονικά ορόσημα.
To κτήριο της Κομισιόν (ΦΩΤΟ ΑΡΧΕΙΟΥ)
AP Photo/Yves Logghe
Το τίμημα του ευρωπαϊκού «μερίσματος ειρήνης»
Για δεκαετίες, η Ευρώπη επωφελήθηκε από το λεγόμενο «μέρισμα ειρήνης», επενδύοντας στην κοινωνική πρόνοια αντί στην άμυνα και βασιζόμενη στις ΗΠΑ για την ασφάλειά της. Η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο και η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ανέτρεψαν αυτή την ισορροπία.
Σήμερα, σχεδόν όλα τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ πλησιάζουν ή ξεπερνούν τον στόχο του 2% του ΑΕΠ για αμυντικές δαπάνες, ενώ έχει συμφωνηθεί η αύξησή του στο 5% έως το 2035. Παρ’ όλα αυτά, πολλοί αναλυτές αμφισβητούν αν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις μπορούν –και θέλουν– να πείσουν τους πολίτες τους για τις αναγκαίες θυσίες.
Όπως επισημαίνουν ειδικοί, η αποδοχή αυτών των θυσιών είναι ευκολότερη σε κοινωνίες με υψηλή εμπιστοσύνη στους θεσμούς, όπως στις σκανδιναβικές χώρες, όπου η έννοια της «ολικής άμυνας» είναι βαθιά ριζωμένη. Το ερώτημα που παραμένει ανοικτό είναι αν αυτό το μοντέλο μπορεί να εφαρμοστεί και σε χώρες με χαμηλότερα επίπεδα θεσμικής εμπιστοσύνης, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
The shadow Russia casts over Europe has forced it to face the truth: the risk of war is once again real By Ivana Kottasová
