Μια νέα ανασκόπηση εξετάζει κάτι απρόσμενο: μια δίαιτα πλούσια σε λιπαρά και φτωχή σε υδατάνθρακες — γνωστή ως κετογονική δίαιτα — μπορεί να βοηθήσει στην προστασία του εγκεφάλου από ασθένειες όπως το Αλτσχάιμερ, το Πάρκινσον και η πολλαπλή σκλήρυνση. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε για τη θεραπεία της επιληψίας, αλλά τώρα η κετογονική δίαιτα θεωρείται πιθανή μέθοδος για την επιβράδυνση ή τη διαχείριση νευροεκφυλιστικών ασθενειών.
«Πώς λειτουργεί; Όταν ακολουθείτε την κετογονική δίαιτα, το σώμα σας σταματά να χρησιμοποιεί τη γλυκόζη (σάκχαρο) και αρχίζει να καίει λίπος. Αυτό παράγει ουσίες που ονομάζονται κετονικά σώματα (ketone bodies), όπως το β-υδροξυβουτυρικό (beta-hydroxybutyrate, τα οποία γίνονται νέα πηγή ενέργειας για τον εγκέφαλο. Και τα οφέλη δεν περιορίζονται μόνο στην παροχή ενέργειας: τα κετονικά σώματα φαίνεται να προστατεύουν τα εγκεφαλικά κύτταρα και να μειώνουν τη φλεγμονή» εξηγεί η Δήμητρα Ευθυμιοπούλου Διαιτολόγος-Διατροφολόγος.
Ας δούμε τι βρήκε η ανασκόπηση:
Πώς η κετογονική δίαιτα προστατεύει τον εγκέφαλο
Η κετογονική δίαιτα αλλάζει τον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος λαμβάνει ενέργεια—χρησιμοποιεί λίπος αντί για σάκχαρο. Αυτό βοηθά με διάφορους τρόπους:
- Αυξάνει την παραγωγή ενέργειας στα εγκεφαλικά κύτταρα.
- Μειώνει τη βλάβη που προκαλούν οξειδωτικά μόρια.
- Καταπραΰνει τη φλεγμονή στον εγκέφαλο.
- Υποστηρίζει την επιδιόρθωση και ανάπτυξη των εγκεφαλικών κυττάρων.
- Βοηθά στη μνήμη και τη μάθηση μέσω αύξησης ωφέλιμων πρωτεϊνών όπως ο BDNF (Brain-Derived Neurotrophic Factor).
Αυτά τα αποτελέσματα είναι σημαντικά για καταστάσεις όπου τα ενεργειακά συστήματα του εγκεφάλου αποτυγχάνουν ή φλεγμαίνουν.
Νόσος Αλτσχάιμερ
Η νόσος Αλτσχάιμερ συχνά αποκαλείται «διαβήτης τύπου 3» επειδή ο εγκέφαλος γίνεται ανθεκτικός στην ινσουλίνη. Η κετογονική δίαιτα βοηθά παρέχοντας μια εναλλακτική πηγή ενέργειας στον εγκέφαλο—τα κετονικά σώματα.
Τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι:
- Βελτιώνει τη λειτουργία των εγκεφαλικών κυττάρων παρακάμπτοντας το προβληματικό μονοπάτι μεταβολισμού της γλυκόζης.
- Μπορεί να μειώσει τη συσσώρευση βλαβερών πρωτεϊνών (όπως η αμυλοειδής πρωτεΐνη βήτα και η πρωτεΐνη ταυ).
- Οι άνθρωποι που ακολουθούν κετογονική δίαιτα συχνά βλέπουν βελτίωση στη μνήμη, τη λειτουργικότητα και την ποιότητα ζωής.
- Η προσθήκη ειδικών λιπαρών, όπως τα τριγλυκερίδια μέσης αλυσίδας (medium-chain triglycerides, ενισχύει ακόμη περισσότερο τα αποτελέσματα.
Νόσος Πάρκινσον
Η νόσος Πάρκινσον χαρακτηρίζεται από απώλεια συγκεκριμένων εγκεφαλικών κυττάρων που παράγουν ντοπαμίνη. Επηρεάζονται επίσης τα μιτοχόνδρια—οι «γεννήτριες» ενέργειας των κυττάρων.
Η κετογονική δίαιτα μπορεί να βοηθήσει μέσω:
- Μείωσης της φλεγμονής στον εγκέφαλο.
- Προστασίας των κυττάρων που παράγουν ντοπαμίνη.
- Βελτίωσης της παραγωγής ενέργειας και μείωσης του κυτταρικού στρες.
- Ενίσχυσης της υγείας του εντέρου, η οποία συνδέεται με την υγεία του εγκεφάλου.
- Μείωσης συμπτωμάτων όπως το άγχος και τα προβλήματα μνήμης.
Μερικοί ασθενείς που ακολούθησαν κετογονική δίαιτα σε συνδυασμό με φάρμακα όπως η L-DOPA είχαν ακόμη καλύτερα αποτελέσματα.
Νόσος Χάντινγκτον
Η νόσος του Χάντινγκτον είναι μια γενετική πάθηση που επηρεάζει την κίνηση και τη σκέψη. Αν και πιο σπάνια, έχει κοινά στοιχεία με την επιληψία και το Πάρκινσον.
Η κετογονική δίαιτα μπορεί να βοηθήσει:
- Προστατεύοντας τα εγκεφαλικά κύτταρα και βελτιώνοντας τη χρήση ενέργειας.
- Μειώνοντας τις κρίσεις, που εμφανίζονται και σε μερικούς ασθενείς με νόσο Χάντινγκτον.
- Εξισορροπώντας τις χημικές ουσίες του εγκεφάλου (π.χ. αυξάνοντας το GABA, που ηρεμεί τον εγκέφαλο).
Μελέτες σε παιδιά με επιληψία δείχνουν ότι η κετογονική δίαιτα είναι ασφαλής και μπορεί να είναι ωφέλιμη σε παρόμοιες διαταραχές, όπως η νόσος Χάντινγκτον.
Πολλαπλή Σκλήρυνση
Η πολλαπλή σκλήρυνση είναι αυτοάνοση νόσος κατά την οποία το σώμα επιτίθεται στα δικά του νευρικά κύτταρα. Η κετογονική δίαιτα δείχνει πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα:
- Μπορεί να βοηθήσει στην αποκατάσταση της μυελίνης, του προστατευτικού καλύμματος των αξόνων των νευρώνων.
- Μειώνει δείκτες νευρικής βλάβης στο αίμα.
- Μειώνει τη φλεγμονή και βελτιώνει τη σύσταση του σώματος (π.χ. μειώνοντας το λίπος και διατηρώντας τη μυϊκή μάζα).
Μια παραλλαγή της δίαιτας που περιλαμβάνει μεσογειακά συστατικά και φυτικές ενώσεις μπορεί να είναι ακόμη πιο αποτελεσματική για την πολλαπλή σκλήρυνση.
Είναι η κετογονική δίαιτα το μέλλον της υγείας του εγκεφάλου;
«Η ανασκόπηση δείχνει ότι η κετογονική δίαιτα δεν αφορά μόνο την απώλεια βάρους. Μπορεί να αποτελέσει ισχυρό εργαλείο για τη θεραπεία εγκεφαλικών ασθενειών που έχουν σήμερα περιορισμένες επιλογές. Βελτιώνοντας τη χρήση ενέργειας από τον εγκέφαλο, μειώνοντας τη φλεγμονή και προστατεύοντας τα κύτταρα, η κετογονική δίαιτα θα μπορούσε να ενταχθεί σε μελλοντικά θεραπευτικά πρωτόκολλα.
Ωστόσο, δεν είναι όλα ξεκάθαρα. Πολλές μελέτες είναι ακόμα μικρής κλίμακας και μικρής διάρκειας. Επίσης, η αυστηρή κετογονική δίαιτα δεν είναι εύκολο να διατηρηθεί για μεγάλο διάστημα, ειδικά σε ηλικιωμένους ή άτομα με άλλες παθήσεις. Τροποποιημένες μορφές της δίαιτας—όπως αυτές με τριγλυκερίδια μέσης αλυσίδας ή μεσογειακές τροφές—ίσως είναι πιο εύκολο να ακολουθηθούν.
Χρειάζεται περισσότερη και καλύτερης ποιότητας έρευνα. Προς το παρόν όμως, η κετογονική δίαιτα είναι ένας πολλά υποσχόμενος και συναρπαστικός τομέας της επιστήμης για την υγεία του εγκεφάλου που προσελκύει το ενδιαφέρον γιατρών και ερευνητών παγκοσμίως» καταλήγει η κ. Ευθυμιοπούλου.
