Δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός για να γνωρίζει ότι τα μάτια μεταφέρουν πολλές πληροφορίες. Υπάρχει λόγος που λέμε ότι «τα μάτια είναι ο καθρέφτης της ψυχής». Ωστόσο, οι ερευνητές εδώ και καιρό προσπαθούν να κατανοήσουν πώς ακριβώς ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται τις μικροσκοπικές κινήσεις των ματιών και τις μεταφράζει σε κατανόηση των σκέψεων, των συναισθημάτων ή της ψυχικής κατάστασης ενός άλλου ατόμου.
Μια πρόσφατη μελέτη αποκαλύπτει το πώς οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τα μάτια τους για να επικοινωνούν μη λεκτικά. Στο μέλλον, η έρευνα αυτή θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια καλύτερη κατανόηση του τρόπου με τον οποίο τα άτομα με διαταραχές που επηρεάζουν τις κοινωνικές δεξιότητες, όπως ο αυτισμός, επεξεργάζονται αυτές τις λεπτές, μη λεκτικές ενδείξεις.
Σκόπιμες και ακούσιες κινήσεις ματιών
Στη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Communications Psychology, η καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο McGill του Καναδά Jelena Ristic και οι συνεργάτες της ήθελαν να καταλάβουν αν οι άνθρωποι αντιδρούν διαφορετικά στις σκόπιμες κινήσεις των ματιών από ό,τι στις ακούσιες.
Αρχικά, κατέγραψαν άτομα που κάθονταν μπροστά από μια οθόνη και κινούσαν τα μάτια τους σύμφωνα με τις οδηγίες που εμφανίζονταν στην οθόνη. Κάποιες φορές ζητούσαν από τα άτομα να κινήσουν τα μάτια τους προς τα αριστερά ή προς τα δεξιά –κατ’ επιλογήν τους –και άλλες τους ζητούσαν ρητά να κοιτάξουν προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση, αναφέρει το LiveScience.
Οι άνθρωποι επεξεργάζονται τα σκόπιμα και τα ακούσια βλέμματα με διαφορετικό τρόπο
Freepik
Στη συνέχεια, οι ερευνητές ζήτησαν από περίπου 80 συμμετέχοντες να παρακολουθήσουν αυτά τα βίντεο, τα οποία είχαν κοπεί ακριβώς πριν οι άνθρωποι κινήσουν τα μάτια τους, και να προβλέψουν προς ποια κατεύθυνση θα κοιτάξει κάθε άτομο: αριστερά ή δεξιά.
«Ήταν πιο γρήγοροι στις προβλέψεις τους όταν οι άνθρωποι στα βίντεο αποφάσιζαν οι ίδιοι για το προς τα πού θα κινήσουν τα βλέμματά τους», είπε η Ristic στο LiveScience. Αυτή η διαφορά στην ταχύτητα πρόβλεψης ήταν ζήτημα μερικών χιλιοστών του δευτερολέπτου, αλλά αποκάλυψε ότι οι άνθρωποι επεξεργάζονται τα σκόπιμα και τα ακούσια βλέμματα με διαφορετικό τρόπο.
Η πρόθεση στη ματιά ενός ατόμου
Σε δύο πειράματα που ακολούθησαν, το καθένα με διαφορετικά σύνολα περίπου 70 συμμετεχόντων, οι ερευνητές εξέτασαν αν αυτή η διαφορά στην ταχύτητα επεξεργασίας άλλαζε τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι ακολουθούσαν το βλέμμα του ατόμου στην οθόνη. Ίσως να ήταν πιο γρήγοροι στο να παρακολουθούν τις σκόπιμες ματιές, για παράδειγμα. Αλλά, απροσδόκητα, η πρόθεση δεν έκανε κάποια διαφορά, είπε η Ristic.
Αυτό υποδηλώνει ότι ξεχωριστές διαδικασίες στον εγκέφαλο ενδέχεται να ανιχνεύουν την πρόθεση της ματιάς ενός ατόμου και στη συνέχεια να διαμορφώνουν μια ανταπόκριση. Ή ίσως, ότι οι πληροφορίες σχετικά με την πρόθεση συλλέγονται αργότερα στην κοινωνική αλληλεπίδραση, αφού ο θεατής έχει παρατηρήσει επαρκώς το βλέμμα του άλλου ατόμου.
Μικροσκοπικές κινήσεις
Οι ερευνητές ανέλυσαν τις βιντεοσκοπήσεις τους για να καταλάβουν τι μπορεί να έβλεπαν οι συμμετέχοντες που θα τους βοηθούσε να προβλέψουν πιο γρήγορα την κίνηση των ματιών πριν ένα άτομο μετακινήσει σκόπιμα το βλέμμα του. Με γυμνό μάτι, δεν φαινόταν ότι τα άτομα που είχαν βιντεοσκοπηθεί κινούνταν καθόλου. Αλλά σε μια προσεκτική ανάλυση, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι υπήρχε περισσότερη κίνηση γύρω από την περιοχή των ματιών πριν κάποιος επιλέξει να μετακινήσει το βλέμμα του σε σύγκριση με όταν του έλεγαν προς τα πού να κοιτάξει. Αυτές οι μικροσκοπικές κινήσεις μπορεί να ήταν «σημάδια» για τις προθέσεις τους.
«Βάσει αυτού, υποθέτουμε ότι αυτές οι πολύ λεπτές ενδείξεις κίνησης μεταδίδονται πολύ γρήγορα προκειμένου για επικοινωνήσουν μια πρόθεση στους άλλους, και ότι το σύστημά μας (ως παρατηρητές) είναι πολύ ευαίσθητο σε αυτό», είπε η Ristic.
Στα επόμενα βήματά της, η ομάδα σχεδιάζει μελέτες παρακολούθησης με συμμετέχοντες που έχουν μια πάθηση που επηρεάζει τις κοινωνικές δεξιότητες, όπως διαταραχές του φάσματος του αυτισμού ή ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής / Υπερκινητικότητας). Σε αυτές τις νευροαναπτυξιακές διαταραχές, τα άτομα μπορεί να δυσκολεύονται να αντιληφθούν και να ερμηνεύσουν τα κοινωνικά μηνύματα. Οι ερευνητές ενδιαφέρονται να διερευνήσουν το συγκεκριμένο σημείο της επεξεργασίας όπου αυτά τα άτομα διαφέρουν από τα νευροτυπικά, δηλαδή αυτά που εμφανίζουν συνήθη νευρική και εγκεφαλική δραστηριόητα.
