Η πρεσβυωπία είναι η απώλεια της ικανότητας του ματιού να εστιάζει σε κοντινά αντικείμενα με την πάροδο της ηλικίας. Δεν είναι πάθηση, αλλά τμήμα της φυσιολογικής γήρανσης του οργανισμού. Ωστόσο υπάρχουν μερικοί παράγοντες που μπορεί να την επισπεύσουν.
Υπολογίζεται ότι περισσότεροι από 2,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο (περίπου 25% του παγκόσμιου πληθυσμού) έχουν πρεσβυωπία. Η συντριπτική πλειονότητα από αυτούς έχουν ηλικία άνω των 45 ετών, καθώς σχεδόν όλοι (πάνω από το 90%) όσοι φτάνουν σε αυτή την ηλικία αργά ή γρήγορα θα την εκδηλώσουν.
Αυτό όμως ισχύει εφόσον δεν έχουν άλλη διαθλαστική ανωμαλία της όρασης, επισημαίνει ο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, Χειρουργός-Οφθαλμίατρος, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, Καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.
«Σε οποιονδήποτε από εμάς που δεν έχει μυωπία ή υπερμετρωπία, η ηλικία έναρξης της πρεσβυωπίας συνήθως κυμαίνεται μεταξύ 47 και 50 ετών, ενώ συνεχίζει να επιδεινώνεται έως την ηλικία των περίπου 65 ετών. Εάν όμως ο ασθενής έχει μικρή υπερμετρωπία, μπορεί να αρχίσει να μην βλέπει καθαρά κοντά σε μικρότερη ηλικία. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι έχει πρόωρη πρεσβυωπία. Αντιθέτως, δεν βλέπει καθαρά εξαιτίας της ελαφράς υπερμετρωπίας του. Όταν π.χ. βλέπουμε ένα άτομο ηλικίας 42 ετών με πρόβλημα στην κοντινή όραση, ξέρουμε εκ προοιμίου ότι έχει ελαφρά υπερμετρωπία», εξηγεί.
Αντίστοιχα, όσοι έχουν πολύ λίγο μυωπικό αστιγματισμό ή πολύ λίγη μυωπία για την οποία δεν χρειάζονται διορθωτικά γυαλιά, μπορεί να χρειασθούν πρεσβυωπικά γυαλιά 5 ή 10 χρόνια αργότερα από τον μέσο όρο.
Η πρεσβυωπία εκδηλώνεται καθώς ο φακός του ματιού χάνει σταδιακά την ελαστικότητά του, με συνέπεια να μειώνεται η ικανότητα εστίασης σε κοντινά αντικείμενα. Η μείωση της ελαστικότητας αρχίζει νωρίς στη ζωή (ακόμα και από τα 35 χρόνια) αλλά οι επιπτώσεις της αρχίζουν συνήθως να γίνονται αντιληπτές μετά τα 45, όπως προαναφέρθηκε.
Αποτέλεσμα είναι να χρειάζεται το άτομο περισσότερο φως όταν διαβάζει, να βλέπει θολά στη συνηθισμένη απόσταση ανάγνωσης ή/και να χρειάζεται να κρατά ό,τι διαβάζει σε απόσταση από το σώμα του. Όσοι εξάλλου δουλεύουν με ψηφιακές οθόνες μπορεί να παρουσιάζουν συχνούς πονοκεφάλους και κόπωση των ματιών.
Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να επιδεινώνονται όταν είναι κουρασμένοι ή όταν βρίσκονται σε χώρο με ημίφως.
«Ωστόσο η ηλικία δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας που ευθύνεται για την πρεσβυωπία. Υπάρχουν μερικοί ακόμα που μπορεί να οδηγήσουν στην πρόωρη έναρξή της, ακόμα και σε ηλικίες κάτω των 40 ετών. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται η λήψη ορισμένων φαρμάκων (όπως τα αντισταμινικά, τα αντικαταθλιπτικά, τα διουρητικά) και ορισμένες παθήσεις όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η πολλαπλή σκλήρυνση (σκλήρυνση κατά πλάκας) και η καρδιαγγειακή νόσος.
Υπάρχουν επίσης υπόνοιες ότι στην ανάπτυξή της παίζει ρόλο η υπεριώδης ακτινοβολία του ηλίου. Αυτές πηγάζουν από την παρατήρηση ότι η μέση ηλικία έναρξής της διαφέρει από χώρα σε χώρα, αναλόγως με το γεωγραφικό πλάτος. Στην Ινδία π.χ. που έχει γεωγραφικό πλάτος 10-30 μοίρες είναι τα 37 έτη, ενώ στην Αγγλία που έχει γεωγραφικό πλάτος 51-54 μοίρες είναι τα 43 έτη.
Κάποιες μελέτες, εξάλλου, έδειξαν ότι η χρήση γυαλιών που απορροφούν την UV καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής, θα μπορούσε ίσως να καθυστερήσει λίγο την εμφάνισή της.
Σε κάθε περίπτωση, απαιτείται ενδελεχής αξιολόγηση από τον οφθαλμίατρο, για να εξακριβώσει που οφείλονται οι δυσκολίες στην κοντινή όραση», τονίζει ο κ. Κανελλόπουλος. Στο πλαίσιο της εξέτασης, ο οφθαλμίατρος θα μελετήσει όλο το οπτικό σύστημα για να βεβαιωθεί ότι είναι υγιές, καθώς και την υποδομή πιθανού άλλου διαθλαστικού σφάλματος (αν δηλαδή υπάρχει μια μικρή μυωπία, λίγος αστιγματισμός, μικρή υπερμετρωπία).
Όταν επιβεβαιωθεί η πρεσβυωπία, η χρήση πρεσβυωπικών γυαλιών είναι η πρώτη επιλογή για την αντιμετώπισή της. «Όταν αυτή κριθεί απαραίτητη, αρχίζουμε με τη μικρότερη δυνατή βοήθεια που θα δώσει στο άτομο ικανοποιητική ανακούφιση. Η “παγίδα” με τα πρεσβυωπικά γυαλιά είναι πώς όσο πιο “δυνατά” γυαλιά φοράει, τόσο καλύτερα νομίζει ότι βλέπει διότι μεγεθύνουν ό,τι βρίσκεται κοντά του. Αυτό όμως είναι κουραστικό για τα μάτια, ενώ γίνονται ολοένα πιο απαραίτητα στο άτομο», εξηγεί ο καθηγητής.
Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι υπάρχει μία μεθοδολογία στη εισαγωγή των πρεσβυωπικών γυαλιών στην καθημερινότητα των πασχόντων.
Ειδικά εξάλλου για τους υπερμέτρωπες με ελαφριά υπερμετρωπία, όταν περάσουν συνήθως τα 50 τους χρόνια και εφόσον χρειαστούν πρεσβυωπικά γυαλιά, εγείρεται η επιλογή αν θέλουν να φορέσουν φακούς επαφής ή να κάνουν μια επέμβαση λέιζερ που θα διορθώσει την υπερμετρωπία και θα «γυρίσει» το ρολόι της πρεσβυωπίας περίπου δέκα χρόνια νωρίτερα, συνεχίζει.
«Με την επέμβαση με λέιζερ θα κερδίσουν 10 χρόνια καλύτερης μακρινής όρασης και σημαντικά βελτιωμένη κοντινή όραση», τονίζει.
Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί ότι «επειδή η κοντινή όραση για πολλούς από εμάς είναι κάτι που χρησιμοποιούμε έντονα και επίμονα καθημερινά για πάρα πολλές ώρες, μπορεί τα πρώτα συμπτώματα της πρεσβυωπίας να βελτιωθούν μόνο και μόνο αν απομακρύνουμε λίγο από κοντά μας τις ψηφιακές οθόνες που χρησιμοποιούμε», υπογραμμίζει.
Η απομάκρυνση αυτή θα ξεκουράσει τα μάτια μας, «εάν έχουμε σωστή εργονομική στάση στο γραφείο και στον υπολογιστή που χρησιμοποιούμε, αν ενυδατώνουμε τα μάτια μας σε τακτά χρονικά διαστήματα και αν κάνουμε κάθε ώρα το αναγκαίο διάλειμμα για 3-4 λεπτά, κοιτάζοντας κάτι που είναι πολύ μακριά για να ξεκουράσουμε το μηχανισμό της προσαρμογής των οφθαλμών», καταλήγει.
