Η νέα προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ έχει προκαλέσει έντονη συζήτηση και ανησυχίες εντός του ΝΑΤΟ, καθώς τα μέλη της Συμμαχίας προετοιμάζονται για πιθανές αλλαγές στη στρατηγική, τη χρηματοδότηση και την ενότητα της συμμαχίας.
Την Πέμπτη (23/1), ο 47ος Πρόεδρος των ΗΠΑ, μιλώντας στο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός, είχε αξιώσει από τα υπόλοιπα μέλη της Συμμαχίας να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες στο 5% του ΑΕΠ τους – μία τεράστια αύξηση σε σύγκριση με τον σημερινό στόχο του 2% και ένα ποσοστό που καμία χώρα του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένης της Ουάσιγκτον, δεν φθάνει μέχρι στιγμής.
«Πιστεύω ότι αυτό θα είναι το διαπραγματευτικό όριο» του Τραμπ, εκτιμά μιλώντας στο CNN Greece, η Ινώ Αφεντούλη, εκτελεστική Διευθύντρια του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου.
Σημειώνει ότι αυτό το χαρτί «πολύ γρήγορα θα τεθεί στους συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών στο ΝΑΤΟ. Πιστεύω ότι δεν αποκλείεται να γίνει πολύ σύντομα μία έκτακτη σύνοδος κορυφής με την παρουσία του Τραμπ για να επισημοποιήσει αυτό το αίτημα».
Η Ινώ Αφεντούλη, εκτελεστική Διευθύντρια του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων του Παντείου Πανεπιστημίου
«Εμείς τους προστατεύουμε. Εκείνοι δεν μας προστατεύουν»
Οι τελευταίες δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ, έχουν φουντώσει την συζήτηση γύρω από τις μελλοντικές δυνατότητες της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας, σε μια περίοδο που η αντιπαράθεση με την Μόσχα, έχει φέρει στο προσκήνιο την ανάγκη ενδυνάμωσης των δομών και των ικανοτήτων της.
Αργότερα την Πέμπτη ο Τραμπ, δήλωσε ότι δεν είναι βέβαιος πως οι ΗΠΑ θα έπρεπε να δαπανούν οτιδήποτε για το ΝΑΤΟ, λέγοντας σε δημοσιογράφους πως η χώρα του προστατεύει τα μέλη της Συμμαχίας, αλλά όχι το αντίστροφο.
«Δεν είμαι βέβαιος ότι θα έπρεπε να δαπανούμε οτιδήποτε, αλλά σίγουρα πρέπει να τους βοηθάμε», είπε ο Τραμπ σε δημοσιογράφους μετά την υπογραφή εκτελεστικού διατάγματος στον Λευκό Οίκο.
«Εμείς τους προστατεύουμε. Εκείνοι δεν μας προστατεύουν», τόνισε εμφατικά.
Ο Ντόναλντ Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο
AP Photo/Ben Curtis
Εξάλλου, κατά την πρώτη θητεία του, ο Τραμπ είχε αρνηθεί αρχικά να επιβεβαιώσει τη δέσμευση των ΗΠΑ στο Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ, που είναι η βάση της συλλογικής άμυνας.
Αυτή η στάση δημιούργησε ανησυχίες για την αξιοπιστία των ΗΠΑ ως συμμάχου. Η πολιτική «America First» του Τραμπ κατά την πρώτη του θητεία είχε δημιουργήσει αβεβαιότητα σχετικά με τη δέσμευση των ΗΠΑ προς τη διατλαντική συμμαχία.
«Δεν ανησυχώ», σημείωσε η Ινώ Αφεντούλη, υπογραμμίζοντας ότι:
«Καταρχάς δεν νομίζω ότι η Αμερική είναι σε θέση να φύγει από το ΝΑΤΟ. Υπάρχει μία απόφαση διακομματική που είχε ληφθεί πριν από μερικά χρόνια από το Κογκρέσο και δεν νομίζω ότι στην πλειοψηφία τους τα μέλη του Κογκρέσου θα ήθελαν οι Ηνωμένες Πολιτείες να φύγουν από το ΝΑΤΟ. Δεν νομίζω ότι τους συμφέρει κιόλας. Πιστεύω, όμως, ότι θα εξαντλήσει ο Πρόεδρος όλα τα περιθώρια για να αποσπάσει από τους Ευρωπαίους συμμάχους και τον Καναδά την αύξηση των αμυντικών δαπανών».
Η πρώτη προεδρία Τραμπ, φαίνεται πάντως ότι άφησε το στίγμα της στην Συμμαχία, καθώς οι ευρωπαϊκές χώρες εξετάζουν πώς να ενισχύσουν τους προϋπολογισμούς τους για την άμυνα, ενώ ταυτόχρονα αναζητούν τρόπους καλύτερης κατανομής πόρων και συνεργασίας μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας και της Μόνιμης Διαρθρωμένης Συνεργασίας (PESCO).
Ρούτε: «Ο Τραμπ έχει δίκιο»
Ο γ.γ. του NATO Μαρκ Ρούτε, μιλάει σε πάνελ στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οικνομικού Φόρουμ του Νταβός την Πέμπτη 23 Ιανουαρίου 2025.
AP Photo/Markus Schreiber
Ενδεικτική είναι πάντως η δήλωση του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε για το θέμα των αμυντικών δαπανών της Ευρώπης:
«Έχει δίκιο φυσικά, ότι το πρόβλημα δεν είναι οι ΗΠΑ και το πρόβλημα είναι η Ευρώπη», είπε χαρακτηριστικά ο Ρούτε σε συζήτηση που συμμετείχε για την Ουκρανία στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ την Πέμπτη.
«Χάρη εν μέρει επίσης και ίσως σε μεγάλο βαθμό (σ.σ. στον Τραμπ), είδαμε ανάκαμψη στις δαπάνες στο ΝΑΤΟ από την ευρωπαϊκή πλευρά», δήλωσε ο επικεφαλής του ΝΑΤΟ.
«Ένιωθε ότι βασικά οι ΗΠΑ είχαν μια κακή συμφωνία και ότι η Ευρώπη βασικά χρηματοδοτούσε το κοινωνικό της μοντέλο, το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, το συνταξιοδοτικό της σύστημα ενώ υποχρηματοδοτούμε την άμυνα. Το πρόβλημα, φυσικά, είναι ότι δεν είμαστε όλοι ακόμα στον στόχο του 2%. Αυτό είναι το νούμερο 1 πρόβλημα. Το πρόβλημα νούμερο 2 είναι ότι το 2% δεν είναι αρκετό», συνέχισε.
«Ο Ρούτε είναι απόλυτα ρεαλιστής και επειδή έχει μία καλή επικοινωνία με τον Τραμπ, ήταν πρωθυπουργός της Ολλανδίας στην προηγούμενη θητεία του. Έχει μια ρεαλιστική προσέγγιση κατά τη γνώμη μου», σχολιάζει η Ινώ Αφεντούλη.
«Προσπαθεί να πείσει τους Ευρωπαίους να το κάνουν με τη δική τους βούληση. Αυτό που θα μπορούσε διαφορετικά να τους επιβληθεί. Αυτή είναι μία συζήτηση η οποία κρατάει τουλάχιστον από το 2011.
Επομένως, δηλαδή δεν είναι μία καινούργια συζήτηση ότι οι Ευρωπαίοι πρέπει να καταβάλλουν μεγαλύτερα ποσά για την άμυνά τους, απλώς αναβάλλεται, και η κρίση η ευρωπαϊκή δεν βοήθησε προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά είναι πιθανόν τώρα κάτω από πολύ πιο αντίξοες συνθήκες, να αναγκαστούν να το κάνουν αυτό» εκτίμησε.
