O Όλεγκ Γκορντιέφσκι, ο πιο σημαντικός διπλός πράκτορας του Ψυχρού Πολέμου για το Ηνωμένο Βασίλειο εντός της KGB πέθανε σε ηλικία 86 ετών.
Ζούσε στο Σάρει υπό αστυνομική προστασία από τότε που η Μόσχα άρχισε να υποψιάζεται τη δράση του το 1985 και γλίτωσε οριακά τη σύλληψη, τη δίκη και το εκτελεστικό απόσπασμα, καθώς πέρασε λαθραία τα σύνορα με τη Φινλανδία στο πορτμπαγκάζ ενός αυτοκινήτου.
Προηγουμένως είχε διανύσει πολλά χρόνια ως διπλός πράκτορας, μεταβιβάζοντας ζωτικής σημασίας πληροφορίες τόσο στη βρετανική MI6 όσο και στην MI5.
Ως κάτοικος της KGB στο Λονδίνο στο αποκορύφωμα του Ψυχρού Πολέμου, προειδοποίησε τους Βρετανούς χειριστές του ότι η Μόσχα είχε γίνει τόσο παρανοϊκή για μια φανταστική αιφνιδιαστική επίθεση από τη Δύση που η Σοβιετική Ένωση άρχισε να κάνει προετοιμασίες για να χτυπήσει πρώτη.
Μάλιστα η CIA θεώρησε ότι διαδραμάτισε καταλυτικό ρόλο με τις απόρρητες πληροφορίες που διοχέτευε στο Λονδίνο σε τέτοιον βαθμό που τα δύο κύρια αντίπαλα μπλοκ δεν ενεπλάκησαν – εν πολλοίς χάρη σε αυτόν – σε ένοπλη σύρραξη και δη πυρηνική.
Ως αποτέλεσμα της πληροφόρησής του, το ΝΑΤΟ περιόρισε τη στρατιωτική του άσκηση με την κωδική ονομασία Able Archer και η κρίση αποτράπηκε.
Πώς κατάφερε να ξεφύγει από τη Μόσχα
Ο Ολεγκ Γκορντιέφσκι μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’60 εργαζόταν ως απλός πράκτορας της KGB στην Κοπεγχάγη. Η διπλή ζωή του ξεκίνησε μερικά χρόνια αργότερα. Ενώ βρισκόταν στη Δανία – στρατολογήθηκε ως Βρετανός κατάσκοπος τη δεκαετία του 1970 με την κωδική ονομασία «Sunbeam».
Η μυστική του καριέρα ως Βρετανού κατασκόπου – και η ζωή του – απειλήθηκε, ωστόσο, μετά από μια πληροφορία του Άλντριχ Άμες, ενός αξιωματικού της CIA που εργαζόταν για τους Σοβιετικούς. Ανακλήθηκε στη Μόσχα το 1985 και τέθηκε υπό παρακολούθηση, παρά το γεγονός ότι του προσφέρθηκε από το Λονδίνο η ευκαιρία να αυτομολήσει.
Συνειδητοποιώντας τον κίνδυνο που διέτρεχε στη Μόσχα, προκάλεσε μια από καιρό προγραμματισμένη απόσπαση από την MI6, αποφεύγοντας τους παρατηρητές της KGB κατά τη διάρκεια ενός τζόκινγκ για να διαφύγει στα φινλανδικά σύνορα, όπου μεταφέρθηκε λαθραία σε ασφαλές μέρος.
«Μισούσα το κομμουνιστικό σύστημα, ήθελα να το πολεμήσω», σε μια ηχογράφηση αρχείου, η οποία παρουσιάστηκε στο ντοκιμαντέρ του BBC Secrets and Spies: Ένα πυρηνικό παιχνίδι.
«Ο Γκορντιέφσκι μου περιγράφηκε κάποτε από έναν άνθρωπο της MI6 ως ο μόνος πραγματικά ιδεολογικός σοβιετικός κατάσκοπος που μπορούσε να σκεφτεί», έγραψε ο δημοσιογράφος Μαρκ Ούρμπαν στο X μετά την είδηση του θανάτου του.
«Περιφρονούσε την ΕΣΣΔ και προσπαθούσε να την υπονομεύσει μεταφέροντας μυστικές πληροφορίες στη Δύση», ανέφερε.
Μετά την αποστασία του στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο Γκορντιέφσκι ζούσε κοντά στο Σάρεϊ.
Ωστόσο, όπως σημειώνει ο Ρίτσαρντ Νόρτον Τέιλορ στη νεκρολογία του στον Guardian, ένιωθε μοναξιά χωρίς την οικογένειά του «και υπέφερε από τα συμπτώματα στέρησης που τόσο συχνά βιώνουν οι κατάσκοποι όταν ο ενθουσιασμός της μυστικής ζωής και της αποστασίας τους έχει καταλαγιάσει».
Ο πρώτος του γάμος, με την Γελένα Ακοπιάν, αξιωματικό της KGB, κατέληξε σε διαζύγιο. Το 1979 παντρεύτηκε τη Λέιλα Αλίγεβα, την οποία γνώρισε στην Κοπεγχάγη, όπου εργαζόταν για τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Έχουν δύο κόρες, τη Μαρία και την Άννα, που πιστεύεται ότι ζουν επίσης στο Ηνωμένο Βασίλειο.
