Μια ομάδα μικροσκοπικών γαλαξιών σε απόσταση περίπου 3 εκατομμυρίων ετών φωτός που ανακάλυψαν οι αστρονόμοι, περιλαμβάνει τον μικρότερο και αμυδρότερο γαλαξία που έχει παρατηρηθεί ποτέ.
Αυτός ο γαλαξίας, που ονομάστηκε Ανδρομέδα XXXV και βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον γειτονικό μας γαλαξία Ανδρομέδα, θα μπορούσε να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε την κοσμική εξέλιξη. Τόσο μικροί νάνοι γαλαξίες θα έπρεπε να έχουν καταστραφεί στις θερμότερες και πυκνότερες συνθήκες του πρώιμου σύμπαντος, ωστόσο ο συγκεκριμένος με κάποιον τρόπο επέζησε, αναφέρει το Space.com.
«Αυτοί είναι πλήρως λειτουργικοί γαλαξίες, αλλά είναι περίπου το ένα εκατομμυριοστό του μεγέθους του Γαλαξία μας. Είναι σαν να έχουμε έναν απόλυτα λειτουργικό άνθρωπο που έχει το μέγεθος ενός κόκκου ρυζιού», δήλωσε ο αστρονόμος Eric Bell, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μίσιγκαν.
Οι νάνοι γαλαξίες είναι πολύ πιο αμυδροί από τους μεγάλους γαλαξίες, γεγονός που καθιστά δυσκολότερο τον εντοπισμό τους και τη μελέτη τους σε μεγάλες αποστάσεις. Γύρω από την Ανδρομέδα έχουν εντοπιστεί και άλλοι νάνοι γαλαξίες στο παρελθόν, αλλά αυτοί ήταν μεγάλοι και φωτεινοί.
Στον χάρτη που απεικονίζει τον γαλαξία της Ανδρομέδας και τους δορυφόρους του, ο νάνος γαλαξίας Ανδρομέδα XXXV επισημαίνεται με κόκκινο κείμενο
M. Arias et al. Astrophys. J. Lett. (2025)
Για να ανακαλύψουν αυτούς τους μικρότερους και αμυδρότερους νάνους γαλαξίες, ο επικεφαλής της ομάδας, Marcos Arias, αστρονόμος στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, και οι συνάδελφοί του έψαξαν διάφορα τεράστια σύνολα αστρονομικών δεδομένων, ενώ απέκτησαν και πρόσβαση στο διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble.
Αυτό αποκάλυψε ότι ο Ανδρομέδα XXXV δεν είναι μόνο ένας δορυφορικός γαλαξίας, αλλά είναι επίσης αρκετά μικρός ώστε να αλλάξει τις θεωρίες για το πώς εξελίσσονται οι γαλαξίες.
Πώς κατάφερε να επιζήσει
Μια από τις βασικές πτυχές της εξέλιξης των γαλαξιών είναι το πόσο διαρκούν οι περίοδοι σχηματισμού των άστρων τους. Αυτή φάνηκε να είναι η κύρια διαφορά μεταξύ των νάνων γαλαξιών του δικού μας γαλαξία και των μικρότερων δορυφορικών γαλαξιών της Ανδρομέδας.
«Οι περισσότεροι από τους δορυφόρους του γαλαξία μας έχουν πολύ αρχαίους αστρικούς πληθυσμούς. Σταμάτησαν να σχηματίζουν αστέρια πριν από περίπου 10 δισεκατομμύρια χρόνια», εξήγησε ο Arias. «Αυτό που βλέπουμε είναι ότι παρόμοιοι δορυφόροι της Ανδρομέδας μπορούν να σχηματίσουν αστέρια μέχρι και πριν από περίπου 6 δισεκατομμύρια χρόνια».
Ο Ανδρομέδα XXXV δεν είναι μόνο ο αμυδρότερος και ο μικρότερος γαλαξίας στο σύστημα της Ανδρομέδας, αλλά βρίσκεται και σε απόσταση περίπου 3 εκατομμυρίων ετών φωτός, γεγονός που καθιστά πολύ δύσκολο τον εντοπισμό του
CFHT/MegaCam
Για να καταλάβουμε το γιατί, είναι απαραίτητο να ταξιδέψουμε πίσω στο χρόνο μέχρι τη γέννηση των πρώτων γαλαξιών. Η πρώτη εποχή του Σύμπαντος χαρακτηριζόταν από απίστευτα θερμές και πυκνές συνθήκες. Αργότερα το Σύμπαν εξαπλώθηκε και ψύχθηκε, επιτρέποντας στα πρώτα άτομα υδρογόνου να πάρουν μορφή και να γεννήσουν τα πρώτα αστέρια, τα οποία συγκεντρώθηκαν στους πρώτους γαλαξίες.
Αυτά τα αστέρια και οι γαλαξίες εκτόξευσαν ενέργεια, όπως και οι πρώτες μαύρες τρύπες που αναθέρμαναν το σύμπαν. Αυτό σηματοδότησε τον θάνατο των πολύ μικρών γαλαξιών και οι επιστήμονες θεωρούν ότι αυτή η θερμότητα «έψησε» το αέριο που χρειαζόταν για τον σχηματισμό αστέρων στους νάνους γαλαξίες. Ωστόσο, με κάποιο τρόπο, ο Ανδρομέδα XXXV επέζησε!
«Νομίζαμε ότι θα “τηγανιστούν” όλοι, επειδή ολόκληρο το σύμπαν μετατράπηκε σε μια δεξαμενή με λάδι που βράζει», δήλωσε ο Bell. «Νομίζαμε ότι θα έχανε εντελώς το αέριο του, αλλά προφανώς αυτό δεν συμβαίνει, επειδή αυτό το πράγμα έχει περίπου 20.000 ηλιακές μάζες και παρόλα αυτά σχημάτιζε αστέρια μια χαρά για μερικά επιπλέον δισεκατομμύρια χρόνια».
Το πώς ακριβώς ο Ανδρομέδα XXXV αντιστάθηκε στο ψήσιμο παραμένει ένα μυστήριο. Η NASA και άλλες διαστημικές υπηρεσίες σχεδιάζουν αποστολές που θα μπορούσαν να ανακαλύψουν και άλλους νάνους γαλαξίες γύρω από άλλους μεγάλους γαλαξίες και να βοηθήσουν στην επίλυση αυτού του μυστηρίου.
Η μελέτη για τον Ανδρομέδα XXXV δημοσιεύθηκε στο περιοδικό The Astrophysical Journal Letters.
