Στη σύνοδο κορυφής πριν από ένα μήνα, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήλπιζαν να συμφωνήσουν σε μια πρόταση για τη χρήση των δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων της Μόσχας προκειμενου να χορηγήσουν «δάνειο αποζημίωσης» ύψους 140 δισεκατομμυρίων ευρώ προς την Ουκρανία, αλλά η αυτή η προοπτική «σκόνταψε» στη σφοδρή αντίδραση του πρωθυπουργού του Βελγίου Μπαρτ Ντε Βέβερ, όπου βρίσκονται τα περισσότερα από τα εν λόγω κεφάλαια.
Τώρα, με την εντατικοποίηση των ειρηνευτικών συνομιλιών και την Ουκρανία να αντιμετωπίζει έλλειψη ρευστότητας, το ζήτημα της διαχείρησης των ρώσικων περιουσικών στοιχείων έχει γίνει επιτακτική.
«Αν δεν κινηθούμε, άλλοι θα κινηθούν πριν από εμάς», δήλωσε ένας αξιωματούχος της ΕΕ, στο Politico.
Ευρωπαίοι αξιωματούχοι σημείωσαν ότι το νέο ειρηνευτικό σχέδιο του Ντόναλντ Τραμπ θα μπορούσε να ενδυναμώσει την υποστήριξη στο σχέδιο χρήσης των παγωμένων κεφαλαίων με τη μορφή δανείου αποζημιώσεων.
Σύμφωνα με το σχέδιο, τα χρήματα θα καταστούν αποπληρωτέα προς τη Μόσχα μόνο στο απίθανο ενδεχόμενο να συμφωνήσει η Ρωσία στο μέλλον να καταβάλει πολεμικές αποζημιώσεις.
Οι διπλωμάτες της ΕΕ αναμένουν ότι η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, θα ζητήσει από τους υπαλλήλους της να παρουσιάσουν ένα προσχέδιο νομικού κειμένου για το δάνειο αποζημίωσης εντός των επόμενων ημερών, καθώς αυξάνεται η δυναμική για την εξεύρεση λύσης. «Το επόμενο βήμα είναι τώρα η Επιτροπή να είναι έτοιμη να παρουσιάσει ένα νομικό κείμενο», δήλωσε η φον ντερ Λάιεν στους νομοθέτες στο Στρασβούργο την Τετάρτη, χωρίς να προσδιορίσει πότε θα υποβληθεί το έγγραφο.
Ωστόσο, παρά τις εντατικές συνομιλίες μεταξύ του Βελγίου και της Επιτροπής τις τελευταίες εβδομάδες, ο Μπαρτ Ντε Βέβερ εξακολουθεί να εκφράζει επιφυλάξεις σχετικά με τις νομικές ευθύνες και τον κίνδυνο αντιποίνων από τη Μόσχα, εάν τα ρωσικά κεφάλαια χρησιμοποιηθούν για το δάνειο.
Έτσι, οι ειδικοί σε θέματα πολιτικής στις Βρυξέλλες στρέφονται τώρα στο πώς να βοηθήσουν την Ουκρανία σε περίπτωση που η πρόταση για το δάνειο αποζημίωσης δεν κατατεθεί εγκαίρως ώστε να εγκριθεί από τους ευρωπαίους ηγέτες στη σύνοδο κορυφής στις 18 Δεκεμβρίου.
Το σενάριο για ένα δάνειο – γέφυρα
Μια επιλογή που κερδίζει υποστήριξη είναι ένα δάνειο – γέφυρα, χρηματοδοτούμενο από από δανεισμό της ΕΕ, για να διατηρηθεί η ρευστότητα της Ουκρανίας κατά τους πρώτους μήνες του 2026, σύμφωνα με τέσσερις αξιωματούχους. Αυτό θα έδινε περισσότερο χρόνο για να εγκριθεί ένα πλήρες δάνειο αποζημίωσης χρησιμοποιώντας τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που θα γίνει αποδεκτό από το Βέλγιο.
Δύο διπλωμάτες δήλωσαν ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να κληθεί να αποπληρώσει το αρχικό δάνειο-γέφυρα στην ΕΕ, μόλις λάβει χρηματοδότηση από το μακροπρόθεσμο δάνειο αποζημίωσης. Μια άλλη πιθανή λύση θα μπορούσε να είναι ένας συνδυασμός δανείου αποζημίωσης και κοινών δανεισμών της ΕΕ.
«Δεν βλέπω κανένα σενάριο στο οποίο οι ευρωπαίοι φορολογούμενοι θα πληρώσουν μόνοι τους το λογαριασμό», δήλωσε η φον ντερ Λάιεν στους νομοθέτες την Τετάρτη.
Οι απεσταλμένοι των χωρών της ΕΕ συζήτησαν τις επιλογές με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε συνάντηση που πραγματοποιήθηκε την Τρίτη στις Βρυξέλλες. Χώρες όπως η Γαλλία, η Γερμανία, οι Κάτω Χώρες, η Λιθουανία και το Λουξεμβούργο πίεσαν την Επιτροπή να προχωρήσει με τις προτάσεις για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας, σύμφωνα με αξιωματούχο.
Η προοπτική ενός μοντέλου ενδιάμεσης χρηματοδότησης είχε τεθεί στις 4 Νοεμβρίου από τον Επίτροπο Οικονομικών της ΕΕ Βάλντις Ντόμπροβσκις, ο οποίος σημείωσε: «Όσο περισσότερο καθυστερούμε, τόσο πιο δύσκολο θα γίνεται».
Πιέζει ο χρόνος
Η Επιτροπή έχει πλήρη επίγνωση της ανάγκης να βρεθεί επειγόντως μια λύση, καθώς το Κίεβο προειδοποιεί ότι θα εξαντληθούν τα χρήματά του τους πρώτους μήνες του επόμενου έτους.
Την Τρίτη, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε ότι οι σύμμαχοι της ΕΕ θα οριστικοποιήσουν «στις επόμενες ημέρες» μια λύση που θα «εξασφαλίσει χρηματοδότηση» και θα «δώσει ενδυναμώσει την Ουκρανία».
Μακροπρόθεσμα, το δάνειο αποζημίωσης θεωρείται ευρέως ως η μόνη ρεαλιστική επιλογή. Δεν υπάρχει διάθεση μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ να αντλήσουν από τους εθνικούς τους προϋπολογισμούς για να στείλουν οικονομική βοήθεια στην Ουκρανία. Πολλά από αυτά αντιμετωπίζουν ήδη δημοσιονομικά ελλείμματα και υψηλό κόστος δανεισμού. Επομένως, η άρση αντιρρήσεων από το Βέλγιο και η συμμετοχή τους στο σχέδιο θεωρείται καθοριστική.
«Ελπίζουμε να καταφέρουμε να ξεπεράσουμε τις επιφυλάξεις τους», δήλωσε διπλωμάτης της ΕΕ. «Πραγματικά δεν βλέπουμε καμία άλλη πιθανή επιλογή εκτός από το δάνειο αποζημίωσης».
Μια ιδέα θα ήταν να «συνδυάσουμε την επιλογή του δανείου αποζημίωσης με μία από τις άλλες επιλογές», δήλωσε ο διπλωμάτης. Ωστόσο, αυτό «δεν πρέπει να πάρει πολύ χρόνο, διότι φυσικά υπάρχει μια αίσθηση επείγοντος και είναι πιεστικό».
Εξακολουθούν να υπάρχουν προβλήματα με τη δημιουργία ενός ενδιάμεσου δανείου με τη χρήση κοινών δανείων της ΕΕ, το οποίο ορισμένοι σχολιαστές έχουν περιγράψει ως «ευρωομόλογα», αν και άλλοι δεν συμπαθούν τον όρο.
Ίσως το μεγαλύτερο εμπόδιο θα είναι το γεγονός ότι αυτό το είδος δανεισμού από την ΕΕ θα απαιτούσε την ομόφωνη υποστήριξη των 27 χωρών μελών του μπλοκ, ενώ η Ουγγαρία αντιτίθεται εδώ και καιρό σε νέα μέτρα για τη χρηματοδότηση των πολεμικών προσπαθειών της Ουκρανίας.
Ωστόσο, είναι πιθανό να βοηθήσει το γεγονός ότι το δάνειο-γέφυρα προορίζεται για την ανοικοδόμηση της Ουκρανίας και όχι για τη χρηματοδότηση του πολεμικού μηχανισμού της.
Ένας άλλος παράγοντας θα είναι η ανανεωμένη δυναμική για μια ειρηνευτική συμφωνία, καθώς η ομάδα του Τραμπ επιδιώκει να ωθήσει τους αξιωματούχους της Ουκρανίας και της Ρωσίας να προσεγγίσουν τους όρους της συμφωνίας.
Τα εξελισσόμενα σχέδια μιας ειρηνευτικής πρότασης αναφέρονται στη χρήση των δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων για τη χρηματοδότηση της ανασυγκρότησης της Ουκρανίας. Οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι αντέδρασαν με απογοήτευση την περασμένη εβδομάδα στην ιδέα που περιείχε το αρχικό αμερικανικό σχέδιο για να επωφεληθούν οι ΗΠΑ από τη χρήση αυτών των περιουσιακών στοιχείων.
Οι ηγέτες της ΕΕ ελπίζουν τώρα ότι έχουν πείσει την ομάδα του Τραμπ ότι πρέπει να έχουν τον τελικό λόγο για το τι θα συμβεί με αυτά τα περιουσιακά στοιχεία, καθώς και για το χρονοδιάγραμμα άρσης των ευρωπαϊκών κυρώσεων κατά της Ρωσίας και για την πορεία της Ουκρανίας προς την ένταξη στην ΕΕ, σύμφωνα με διπλωμάτες.
